Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1937, Page 139

MESTA SKÁLD VESTURHEIMS
121
séra Matthías, sem einkunnarorð
þessarar greinar. Erindið er fyndið
og áhrifamikið, en mér virðist sem
Það hafi ennþá dýpri þýðingu í þessu
sambandi. í því er lögð áherzla á
það að Stephan var íslenzkur —
ramm-íslenzkur — og erindið hefði
ekki getað verið ort til manns, er
verið hefði þröngsýnn talsmaður á-
fengisbanns sem að vísu var tilraun
í góðu skyni gerð; sannast þar hið
fornkveðna að leiðin til helvítis er
lögð góðum ásetningr; var þessi til-
i'aun gerð bæði í Bandaríkjunum
og á íslandi með sama árangri í
báðum löndum.
Mér er algerlega ókunnugt um
skoðanir Stephans á þessu máli, en
eg er nokkurn veginn viss um það
að hann hefir efast um árangur þess
frá byrjun.
Prófessor Sigurður Nordal hefir
sagt að vér vitum meira um hinn
nafnlausa höfund Völuspár en um
nokkurn annan norrænan mann sem
uPPi hafi verið fyrir 1100, að Agli
einum undanskildum þrátt fyrir það
að vér hefðum engar upplýsingar
um hann nema þær sem ljóð hans
veitir. Á sama hátt finst mér sem
eS þekti Stephan þótt eg aldrei
mætti honum í lifanda lífi. Eg
hefi lesið allmörg kvæði eftir hann
°g eg hefi drukkið í mig eins og
Þyrstur maður, allt það sem ritað
hefir verið um hann og verk hans
hvar sem eg hefi getað komist yfir
það.
Eg hefi átt því láni að fagna að
kynnast mönnum sem þektu hann
^el, má þar til nefna: prófessor
Agúst Bjarnason, Baldur Sveinsson,
séra Kjartan Helgason — og eg hefi
'erið svo lánsamur að sitja við borð
andspænis öðru íslenzku stórskáldi
— Einari Benediktssyni á gistihúsi
í Reykjavík árið 1927 og er mér sú
stund ógleymanleg. Þetta skeði fá-
um vikum áður en Stephan lézt í
Alberta. Eg skil Stephan betur fyr-
ir þá sök að eg hafði lagt stund á
að læra íslenzka tungu og kynnast
forn-íslenzkum bókmentum um
margra ára skeið.
Þeir sem að skáldinu dást munu
bíða með óþreyju eftir bréfum hans
sem verið er að prenta undir umsjón
dr. Rögnvaldar Péturssonar; einnig
ætti að mega vænta þess að síðar
birtist frá sömu hendi. fullkomin
æfisaga hans.
Eg heyrði fyrst Stephans getið í
fyrstu ferð minni til íslands sumarið
1927 — síðan eru liðin rúm tíu ár.
Eg hélt þá að eg væri býsna fróður
um forn-íslenzkar bókmentir; en eg
vissi nauða lítið um nútiðar höf-
unda. Þetta þekkingarleysi mitt
reyndi eg að bæta upp með því að
tala við sem flesta þeirra menta-
manna, er eg mætti og voru þeir
einkar fúsir til þess að veita mér
áheyrn og fræðslu.
Séra Matthías var þá horfinn úr
hópi hinna lifendu; en Einar og
Stephan voru enn uppi. Eg komst
brátt að því að svo að segja öllum
kom saman um að mesta íslenzkt
skáld allra alda hefði verið Egill
Skallagrímsson. öðru máli var að
gegna um álit á Matthíasi, Stephani
og Einari; þeir áttu allir ákveðna
talsmenn er héldu því fram að ein-
hver þeirra væri næstur Agli; en
þeir komu sér ekki saman um hver
þeirra þriggja ætti það sæti. (Séra
Kjartan var sá eini sem ekki fékst
til þess að kveða upp dóm í því