Hugur - 01.06.2008, Blaðsíða 59

Tákn og merkingar í Breytingaritningunni — Yi Jing
57
±ýi ■ ■ 'mtzm. ■ m
mm ■ •
Níu í efsta sæti. Einsamall vegna mótlætis. Það sést svín þakið leðju.
Vagnfylli af draugum. Fyrst er boginn spenntur, eftir á slakað á. Ekki
óvinur heldur biðill. Að mæta regni á ferðinni er til gæfu.
Textinn er torræður og myndmálið annarlegt og framandi, jafiivel ískyggilegt.
Þó er ekki laust við að ákveðið samhengi sé í orðunum, en listin að tengja þessar
furðulegu ímyndir og h'kingar við aðstæður spyrjanda og finna í þeim visku sem
leiðbeint geti á Hfsins braut er hin sanna list og túlkunarfræði véfréttarinnar.
Skynsamleg og ábyrg túlkun á Breytingunum
Rómverski heimspekingurinn Cicero ritaði um spásagnahstina í bókinni De di-
vinatione sem snertir óneitanlega nokkuð þau óvísindalegu umíjöllunarefni sem
hér hefur verið tæpt á. En þótt Cicero sé vantrúaður á spásagnir og geri talsvert
grín af þeim sem hindurvitnum, þá er eitt aðaláhersluefni hans í áðurnefndu riti
að skipta spásagnaaðferðum í tvo aðalflokka. Annars vegar eru þær sem notast
við nokkra tækni, rökfræði og aðleiðslu, svosem innyflaspár, spár í flug fúgla og
stjörnuspeki, og leitast við að fá á kerfisbundinn hátt ótvírætt svar sem gefúr lítið
eða ekkert ráðrúm til túlkunar. Hins vegar eru þær aðferðir sem Cicero kallar „inn-
blásnar" (ht.furor), þ.e. þær sem byggjast fremur á andagift eða eru sjálfsprottnar
úr vímu eða öðru annarlegu ástandi, t.d. berdreymi og véfrétt Appollons að Delfí.
Þetta eru fyrst og fremst túlkanir þar sem innsæi er beitt á illskiljanlegar orðræður
og draumkennd tákn. Vafalítið endurspeglar þessi skipting ekki aðeins andstöðu
kaldrar skynsemishyggju við trúarbrögð og hindurvitni heldur og breytingar á
samfélagsgerðum sem tilheyra fyrst og fremst þeirri möndulöld sem segja má að
bæði Cicero og Breytingaritningin tilheyri, því hinar „innblásnu" spádómsaðferðir
tilheyra frekar seiðmönnum og andatrú frumstæðari samfélagsgerða. Cicero lítur
einnig svo á að aðleiðsluspádómar færi fram eitt ótvírætt svar og gefi því í skyn
að framtíðin sé ráðin og óbreytanleg, m.ö.o. forlagatrú, en innblásnir spádómar
séu á hinn bóginn opnir fyrir túlkunum og gefi í skyn að framtíðin geti tekið á sig
ýmsar myndir og véfréttin sýni aðeins tilhneigingar eða sterkar líkur.
Ekki er gott að segja hvernig Cicero hefði sjálfúr flokkað véfrétt Breytinga-
ritningarinnar, en það mætti segja að hún falli einhvers staðar á milli aðleiðslu-
véfrétta og innblásinna. Svar véfréttarinnar ákvarðast af sexgrafi sem fengið er
eftir nákvæmum, reglubundnum og frávikslausum aðferðum, en á hinn bóginn
gefa sexgrafið og breytanlegu hnurnar táknrænt form og torræða texta, og því er
ekki um eitt afdráttarlaust svar að ræða, heldur reiðir túlkandinn sig á innsæi og
jafnvel innblástur.
I véfrétt Breytingaritningarinnar er undirskilið að framtíðin sé að nokkru
leyti ákveðin og óbreytanleg, en hún felur þó ekki einfaldlega í sér bölsýnislega