Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1983, Page 106

104
aö meðhöndla á stofu, og þurfa þeir því gjarnan
bráða meðferð sérfræðings. En hér steðjar vandinn
að. Formleg bráðaþjónusta hefur ekki verið til
fram að þessu og hefur því þrautalendingin orðið
sú, að biðja um bráða innlögn. Hefur læknum oft
virst sem geðspítalar og geðdeildir séu lokuð kerfi,
og þangað verði nýjum sjúklingum trauðla komið
þó bráðveikir séu. Hér ræður eflaust miklu um, að
á vegum þessara stofnana er stór hópur sjúklinga,
sem eru ekki hæfir til útskriftar, og eins er á þeirra
vegum hópur síkomusjúklinga, sem illa gengur að
útskrifa úr geðheilbrigðiskerfinu. Líklega mætti
fjölga innlagnarúmum fyrir bráðveika með því að
byggja upp meðferðaraðstöðu fyrir hluta hinna
„óútskriftarhæfu"' og fyrir hluta síkomusjúklinga
utan við hið eiginlega sjúkrahúsakerfi (10,11).
Einnig ætti tilkoma virkrar bráðaþjónustu að
leysa hluta þess vanda. Geðlæknir og annað starfs-
lið í bráðamóttöku þarf að vera sérþjálfað í
kreppumeðferð (crisis intervention), læknirinn
þarf að kunna að beita nýjustu rannsóknarmeð-
ferðum, sem notaðar eru í greiningu líkamlegra
sjúkdóma, og eins þarf hann að vera vel þjálfaður í
ráðgjöf fyrir aðrar sérgreiningar læknisfræðinnar
(12) . Stefnir að vaxandi sérhæfingu á þessu sviði
innan geðlæknisfræðinnar, og hefur nú t.d. víða
verið komið á gjörgæsludeildum fyrir bráðveika
(13) .
Margir þeir höfundar, sem vitnað er í hér að
framan, leggja áherslu á það sjónarmið, að oft er
heimilislæknirinn best í stakk búinn að meðhöndla
sjúklinga með geðræna sjúkdóma. Byggist sú
skoðun á því, að sjúklingur leitar oft fyrst til heimil-
islæknis þegar eitthvað amar að, og hefur heimilis-
læknirinn oft haft löng kynni af viðkomandi og
þekkir þær aðstæður, sem hafa áhrif á vandamálið.
En til þess að meðferðin beri árangur, þá þarf
heimilislæknirinn að hafa áhuga á þessu sviði, og
jafnframt þarf hann að hafa aðgang að sérfræð-
ingum geðheilbrigðiskerfisins sér til ráðuneytis. En
á þann þátt leggja heimilislæknar áherslu í þeirri
könnun, sem að framan var lýst. I lögum og reglu-
gerðum er gert ráð fyrir sérfræðiþjónustu við
heilsugæslustöðvar. Sú þjónusta getur verið með
ýmsu móti, bæði beint við sjúkling og eins með
kennslu, ráðgjöf og handleiðslu fyrir heimilis-
lækna.
ÁLYKTANIR
Niðurstöður könnunarinnar benda ótvírætt til
þess, að samskiptum geðheilbrigðiskerfisins við
heimilislækna og við ýmsa sjúklingahópa sé í
ýmsu áfátt. Virðist oft ekki vera nægur sveigjan-
leiki til staðar til þess að veita bráðameðferð né til
þess að efla tengsl þessa kerfis við almenna heilsu-
gæslu í landinu.
Augljóslega þarf að koma til veruleg breyting á
innra starfi geðdeilda og geðspítalanna til þess að
þeir svari betur þörfum neytenda. Bráðaþjónustu
þarf að koma á fót hið fyrsta. Ennfremur þarf að
íhuga vel á hvern hátt hægt sé að efla möguleika til
meðferðar á geðrænum sjúkdómum utan hinna
hefðbundnu stofnana.
HEIMILDIR
1. Ögar, B.: Pasienterí norsk almenpraksis. Oslo 1978.
2. Sigmundur Sigfússon: Hlutur geðsjúkra í heilbrigö-
isþjónustu annarra en geðlæknisþjónustu. Lækna-
blaðið 67: 50-64, 1981.
3. Tómas Helgason og Gylfi Ásmundsson: Prevalence
of Mental Disorders. A 5-year follow-up study with
questionnaires. í: Epidemiological Research as a
Basis for the Organization of Extramural
Psychiatry. Strömgren, E. et al. (eds.). Copenhagen
1980.
4. Guðmundur Sigurðsson o.fl.: The Egilsstaðir
Project. Draft. NOMESKO: s. Plenarmöte. Oslo,
august 1978.
5. Gunnar Guðmundsson: Könnun á sjúkdómatíðni í
Djúpavogslæknishéraði. Læknablaðið 63: 41-3,
1977.
6. Shepherd, M.: General practice, mental illness and
the British National Health Service. Am.J. of Public
Health 64,230-31, 1974.
7. Goldberg, D.P. and Blackwell, B.: Psychiatric 111-
ness in General Practice. A Detailed Study Using a
New Method of Case Identification. Br. Med. J. 2,
439-43, 1970.
8. Dilling H.: Psychiatric and primary health services.
I: Epidemiologial Research as a Basis for the
Organization of Extramura! Psychiatry. Strömgren,
E. et al. (eds.). Copenhagen 1980.
9. Lavik, N.J.: Client utilization of service in relation
to mental illness in a population. í: Epidemiological
Research as a Basis for the Organization of Extra-
mural Psychiatry. Strömgren, E. et al (eds.). Copen-
hagen 1980.
10. Lárus Helgason: Psychiatric Service and Mental
Illness in Iceland. Acta Psychiat. Scand. Suppl. 268,
Kaupmannahöfn 1977.
11. Sjúklingakönnun á vegum borgarlæknisembættisins
í mars 1981. Gögn á skrifstofu borgarlæknis.
12. Feinsilver, D.L. and Hall, R.C.W.: The New Crisis
Psychiatry: An Overwiew. Psychiatric Annals, ;
757-61. 1982.
13. Barton, G.M.: Emergency Psychiatry: Outlook for
the Future. Psychiatric Annals. 12.; 807-13. no. 8,
1982.