Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Qupperneq 24

Tímarit Máls og menningar
lifað á ólæsum tíma, frá 910—990.
Leiðinlegt að þurfa að taka fram að
Egill var ekki ævinlega eins frægur
og afkomendur hans vilja vera láta.
Raunveruleg frægð hans virðist ekki
ná leingra aftur en til ársins 1230
eða þarum, þegar saga um hann var
saman sett af útsmognum sagnameist-
ara, líklega sjálfum Snorra Sturlu-
syni að því er Sigurður Nordal tel-
ur. Saga þessi hefst á því að sagt er
frá Skallagrími föður skáldhetjunnar
og afa hans Kveldúlfi. Þessir menn
eru upprunnir í ótilteknum plássum
í Noregi. Eingin áþreifanleg vitn-
eskja sagnfræðileg varð neinstaðar
fundin um þá og hvergi skrifað orð.
Kveldúlfur er 12ti—13di ættliður frá
höfundi Eglu. Djúp það sem staðfest
er í tíma milli rithöfundar og yrkis-
efnis er um það 300 ár; 400 þar sem
víðast er. Skallagrímur faðir Egils
er talinn frægur landnámsmaðurvest-
anvert á íslandi. Þó Ari haldi á penna
100 árum á undan Egilssögu og eigi
sjálfur heima í þessum hluta lands-
ins, gerir hann í Íslendíngabók sinni
konu nokkra, Qþr, höfuðlandnáms-
mann í þessum landshluta — sú
púnktathugun er reyndar að sínu
leyti athyglisverð.
Náfrændi Snorra, Sturla Þórðar-
son sagnaritarinn sem uppi er frá
1214 til 1284, og samið hefur höfuð-
gerð Landnámu, hann skrifar hálfri
öld síðar en Snorri. Þó undarlegt
megi virðast sleppir hann Agli í
Landnámu sinni einsog hinn frægi
sonur Skallagríms væri ekki húshæf-
ur né kirkjugræfur; nefnir nafn hans
aðeins umsagnarlaust í tvö þrjú
skifti sem undirlið í ættfærslum; Ari
nefnir Egil reyndar einusinni í sömu
veru. Manni verður spurn hvort
Sturla telji þessa frásögn sem hann
eflaust hefur þekt manna best, Egils-
sögu föðurbróður síns, of vafasama
að uppruna og trúanlegleika til þess
að ívitnun í hana gæti samlagast al-
varlegri historíubók einsog Land-
námu.
Söguöldin, þetta lánga gullna tóm
aungrar sögu einsog jörðin var með-
an andinn sveif einn yfir vötnunum,
átti eftir þegar frá leið að heilla til
sín ímyndunarafl uppljómaðri tíma,
bergnema það. í tvö hundruð ár
vann ein kynslóð meistara af annarri
að því að ljá þessu þögla sviði rödd
sem átti að hljóma leingi og hljómar
enn; hljómar núna; kanski ekki í
annan tíma betur.
Það er athyglisvert að höfundar
ritaldar lögðu því aðeins eitthvað
uppúr munnmælum að þau ættu sam-
leið með áhugamálum þeirra. Hefði
nokkursstaðar verið til skýrsla til-
kvæm sagnameisturunum um mann-
lífi á íslandi á frumtíð þjóðarævinn-
ar, er ekki líklegt að Íslendíngasögur
hefðu orðið til.
LFppkoma fullveðja sagnlistar okk-
ar úr þrjú hundruð ára rökkri sög-
unnar á sér fordæmi, reyndar full-
230