Tímarit Máls og menningar - 01.03.1977, Side 71

Myndlistarþankar
Sýningar eru haldnar vegna afmælis lýðveldisins og íslands byggðar og
sýningar eru sendar úr landi og heita ýmist landkynning eða menningar-
tengsl, sendar með þeim fróma bakþanka að erlendir menn, sem slíkar
berja augum, minnist Islands hlýjum huga þegar það kemur uppá að kaupa
fisk, niðurgreitt lambakjöt eða lopapeysu.
Listahátíð á maður yfir höfði sér annað hvert ár. Þá er mikið um dýrðir
og tveggja ára menningarskammtur hesthúsaður á rúmri viku. Og þá eru
listamenn beðnir um að gefa vinnuna sína svo það opinbera geti nú gert
þegnum sínum öðrum dagamun gegn gjaldi. Og eftir nokkurra mánaða
ráðslögun embættismanna heima og erlendis, flugferðir, ráðstefnur o. s. frv.
hefur nokkrum kontóristum og menningarvirnm tekist að betla út heila
listahátíð sem síðan er opnuð með pompi og kokkteil að viðstöddum opin-
berum kontór- og embættismönnum í hlutfallinu tíu á móti einum. Þegar
vel tekst til verður hagnaður af fyrirtækjum sem þessum fyrir það opin-
bera, en hvar eru vinnulaunin?
Ég get ímyndað mér að sjómenn létu sér í léttu rúmi liggja kokkteil-
partí hjá Sölunefnd hraðfrystihúsanna, vinnulaunin sín mundu þeir heimta.
Er þá lausnin smbr. hér að framan að setja augnalokur á fólk, á rithöf-
unda ef til vill bæði augnalokur og eyrnatappa?
Er þá ekkert stéttarfélag sem sér um hagsmuni þessa fólks?
Hvernig þau mál horfa við rithöfundum og tónlistarmönnum er mér
ekki nógsamlega kunnugt en hygg þó að ástandið sé ögn skárra, einkum
þó hjá hinum síðarnefndu, þó tel ég víst að þeir verði einnig fyrir barðinu
á hinu opinbera betli. Myndlistarmenn afmr á móti hafa að vísu með sér
félagsskap, en sá félagsskapur hefur ekki enn sem komið er gegnt á nokk-
urn hátt hlutverki stéttarfélaga, þó ekki væri nema til að sjá til þess að
ríkisvaldið brjóti ekki sín eigin lög um höfundarrétt og laun.
Stundum bregður þó mær vana sínum og launar að verðleikum, og er
vert að geta þess sem vel er gert. Til dæmis fékk skáld nokkurt bæði
medalíu og heiðurslaun frá því opinbera fyrir þá myndrænu hugmynd (con-
ceptualism?) að setja upp tvö þúsund fagurlega mótaða skítakamra á Þing-
völlum fyrir þjóðhátíð 1974, mönnum til augnayndis og afnota.
Sinnuleysi um framangreind réttindamál kann að eiga rætur sínar í því
að töluverður hluti myndlistarmanna, einkum þó þeirra sem komnir eru
á miðjan aldur, gegna einhvers konar þjónustustarfi (service) fyrir þær
stéttir sem peninga eiga og sjá þeim fyrir híbýlaprýði og jafnvel fjárfest-
ingarmunum. Það er nú ekkert ljótt við það að fólk vilji njóta fagurra
57