Tímarit Máls og menningar - 01.09.1985, Qupperneq 129

Blómstrandi kvendýr
að hægt sé að fá aðgang að henni eftir leiðum sem hér hefur ekki verið
getið, hitt er einnig líklegt að hægt sé að fara fleiri en eina, jafnvel allar
ofannefndar leiðir „um leið“ að sumum verkum. Finnist hins vegar engin
leið að verkinu er engin gild ástæða fyrir því að það sé yfirleitt til. Og enn,
ef við líkjum myndlistarverki við partý, þá er ekki nóg að komast inn
heldur verður líka að drekka sig fullan ef ekki dauðan; í vímunni og dauð-
anum hitta menn fyrst fyrir listina í listinni ósvikna.
IX.
En hvað er að segja eitthvað með mynd? Að sumu leyti það að hún búi
yfir einhverju eða segi eitthvað sem ekki verður sagt t.d. með orðum,
tónum eða jafnvel annarri mynd. Þarna er óbeint vikið að einingu forms
og efnis, og jafnframt að hinu óræða í listaverkinu. En hvaðan kemur þetta
óræða inn í verkið? Eða (öllu heldur) er yfirleitt hægt að gera nokkurt
verk án þess að það hafi eitthvað órætt fólgið í sér? Það skrýtnasta við öll
listaverk (kannski á það við öll verk gerð af mönnum) er það að við vitum
aldrei með vissu hvaðan „óræðnin“ (andinn) kemur í það. Kemur hún frá
skapara þess, úr efninu (tungumálinu) eða frá þeim sem upplifir það? Og
þá mætti enn spyrja: hver er munurinn á sköpun verksins og „neyslu“
þess? Kannski enginn í raun; getum við þá gengist inn á að neysla listar
eða upplifun hennar sé jafnframt sköpun? I rauninni ekki í reynd. Því list
virðist þrátt fyrir allt vera bundin áþreifanleika. Það er einmitt í gátu
391