Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1988, Qupperneq 59

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1988, Qupperneq 59
Hvað er póstmódernismi? sjálfstæði listarinnar (sem í sjálfu sér byggir á e.k. frumsögu) upp í æðra veldi þar sem „hreinleiki" hennar hindraði veraldleg boðskipti. Þessvegna er það svo að á meðan sumir telja póstmódernisma vera módernisma, sem þarf alltaf að ganga lengra til að yfirsu'ga stöðnunarmörk, þá líta aðrir svo á að módern- isminn hafi lokað leið listarinnar til samfélagsins og róttækni póstmódernism- ans liggi í meðvituðu afturhvarfi til félagslegra vensla. Ef til vill má sjá visst millistig í stílblönduninni eða sundurleysinu sem einnig var vikið að; verkið byggist á endurtekningu eldri hefða sem samt er teflt svo villt saman að tryggt sé að landamæri hverrar um sig falli ekki í fyrri skorður (einsog kann að gerast í hófsamari endurvinnslu hefða). Umræðan um póstmódernismann sprettur því mjög af átökum um leshátt og landamæri í kjölfar þess rasks sem módernisminn hefur valdið. Þetta kemur einkar vel fram hjá þeim arfþega módernismans sem farið hefur einsog eldur um völl (ég þori ekki að segja sinu) húmanískra fræða á síðustu tveimur áratug- um; póststrúktúralismanum svonefnda. Hann er ekki afmörkuð stefna eða „skóli“, heldur samheiti á vissum tilhneigingum fræðimanna á ýmsum sviðum. Forsprakkarnir hafa flestir starfað í Frakklandi, m.a. Jacques Lacan, Roland Barthes, Michel Foucault, Jacques Derrida og Julia Kristeva. Sumir þeirra hafa einnig verið viðriðnir strúktúralisma, en þarsem strúktúralisminn sýnir fram á ýmis grunnmynstur mannlegra athafna og merkingar, oft með beitingu tvennd- arkerfa, þar vinnur póststrúktúralisminn að því að leysa merkingarhnúta, ekki síst þá sem halda saman annars vegar sjálfsverunni (subjektinu) og hins vegar tákninu (sem tvenndarkerfi táknmyndar og táknmiða). Engin leið er að gefa sanngjarna mynd af póststrúktúralisma í stuttu máli, en áhersla Lacans á það hvernig skilningur er ætíð mfs-skilningur segir sína sögu sem og sá munur sem Derrida sér milli táknmyndar og táknmiðs og veldur því að sú samsvörun sem virðist liggja tákni og boðskiptum til grundvallar er ætíð fallvölt. Hinsvegar er einnig kippt fæti undan þeim mun sem sýnist vera rökleg undirstaða skilnings, t.d. muninum á miðju og jaðri. Þannig fer fram sundur- liðun eða afbygging („deconstruction") þess boðskiptakerfis sem á að tryggja okkur skilning. Areiðanleg merking hrekkur uppaf standinum og við erum hrifin í leik tungumálsins þar sem leynast ótal mótsagnir og þar sem hið heild- stæða sjálf mannsins liðast sundur líktog allar þær frumsögur sem það reynir að halda sér í. Ekki er erfitt að sjá skyldleika með kenningum póststrúktúralistanna og þeirri fagurfræði sem módernismi ástundar, enda hafa sumir þeirra átt mikið saman við módernisma að sælda. En það er ekki aðeins að líta megi á margar kenningar þeirra sem útlistun á módernisma, heldur stunda þeir oftar en ekki sjálfir þessar aðferðir í fræðimennsku sinni. Þar með rjúfa þeir landamærin á milli skáldskapar og fræðimennsku, listar og heimspeki. Auk þess hafa þeir lítt skeytt um þá sérhæfingu sem tekin var að setja mark sitt á húmanískar greinar 449
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.