Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Qupperneq 9

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Qupperneq 9
sögu og trú, fremur en af einveldi sinna bældu kennda? Hver ætlar að lækna hvem? Aðferð sálgreiningarinnar hefur ríka til- hneigingu til að þrengja tilvistarlegan vanda manneskjunnar og túlkun Dagnýjar á Gerplu ber því vitni. Hvatalífið er hlaðið heilagri merkingu og berserksgangur hinna bældu hvata um viðkvæmar lendur sálar- lífsins stefnir ekki bara sálarheill einnar hetju í voða, heldur verður hann kveikjan að ástlausum og einlitum heimsendi (318). En hvernig öðlumst við fjarlægð frá bæl- ingartilgátunni og hvemig getum við öðlast gæfulegra sjónarhom á manninn? Getum við skoðað hvatalífið með öðmm hætti, bæði í lífinu og í skáldskap? I von um að losna (svo sem kostur er) undan Freud, setti Michel Foucault fram efasemdir um bælingartilgátuna. Hjá hon- um snýst málið um það, hvernig kynlífíð er „fært í orðræðu“, hvernig það er hneppt í net orðræðunnar — sem á endanum er spurningin um það hvemig kynlífið er skil- n ið og hvemig því er lifað. En hvernig skoð- um við kynlíf sem „orðræðu valds“ en ekki sem „bælda athöfn“? Munurinn er þessi: sá sem vill skilja kynlífið sem bælda athöfn verður að setja sig á háan hest, hann/hún verður að hefja sig yfir það samhengi sem kynlífið er partur af og gera ráð fyrir mögu- leikanum á að fella stóra dóma. Þetta er hlutverk hugmyndarinnar um heilbrigðan og óheilbrigðan einstakling einnar dýrateg- undar, sem er rauði þráðurinn í sérhverju afbrigði sálgreiningarkenninga. Ef við höfnum þessu, eins og Foucault, þá neyð- umst við til þess að skoða kynlífið innanfrá, sem þátttakendur í leiknum, möskvar í net- inu, sem kynvemr sjálf. Þá felst valdið í orðræðunni og stjómar henni um leið. Það sem skiptir máli er hver talar og til hvers, hvert sjónarhornið er, hvaða stofnanir það em sem hvetja fólk og letja í orðræðunni um kynlíf. Þetta em spurningar kynveru um kynverur, ekki læknis um sjúklinga. Því þegar kemur að þerapískri sálgreiningu er læknirinn lasinn sjálfur (eins og tilfellið Freud sýnir reyndar svo ekki verður um villst).9 Saga sálgreiningarinnar er sagan af því hvemig kynveran var hneppt í orðræðu upphafningar hvatalífsins. Til skýringar á kynhegðun manna, og til varnar hugmynd- inni um heilbrigðan einstakling, koma furðulega fáar, staðlaðar týpur klassískrar sálgreiningar: móðursjúk konan, hvatvíst barnið, hræddur homminn og vísitölufjöl- skyldan. (Nú síðast bættist Flæðis-Konan í hópinn). Með hjálp sálgreiningarinnar gef- ur orðræða kynferðisins sambandi manna I it og lögun með því að gegnsýra það þrá, sem byggist á þörfinni fyrir jafnvægi.10 En vera má að sjálfur möguleikinn á mann-dýrslegu jafnvægi sé bara tilbúning- ur, háður stað og tíma, háður handhöfum valdsins í orðræðunni. Ef svo er, þá læknar sálgreiningin á vissan hátt með því að ljúga, og hún lýgur í þágu valdhafans, ekki gegn honum. Afleiðingar þessa em umtalsverðar og varpa nýju ljósi á þrána, þá kennd sem löngum hefur verið í hávegum höfð í sum- um skólum bókmenntafræðinnar. Hún er vissulega rúmfrek í lífi okkar, en ekki vegna þess að vondir kallar þvinga okkur til að bæla hana, heldur þvert á móti vegna þess að við erum þvinguð til að lifa eftir duttl- ungum hennar.11 Svo undarlegt sem það kann að virðast, þá er það bælingartilgátan sem hefur stuðl- að að einni mikilfenglegustu þráhyggju lífs okkar og látið okkur svala lífsþorstanum við tóman brunn. Það er hún sem hefur alið TMM 1992:2 7
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.