Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 69

ar ráða í dráttlistinni. Listamenn sem eitt-
hvað kveður að líða áfram í þeim vöku-
svefni sem nær fram í óráðna framtíðina og
aftur í myrkur fortíðarinnar um leið og hann
er samtíð; þannig líða þeir sjálfir fram í
næturdraumi dagsins sem býr eða þeir búa
til á bak við lokuð augnalok, en eðlisávís-
unin ratar sína leið að margræði formanna.
En við erum engir listamenn, við viljum
sjá veruleikann; okkur dettur í hug að
myndin sé sambland úr reynslu listamanns-
ins: hún er línur í mynd og drættir úr sögu
sem málarinn hefur lesið í bemsku.
Hananú!
Sá sem málar ekki skynjanir úr bemsku
sinni eða gefur öðrum hluta af þeirri séreign
sinni getur aldrei orðið mikill á sínu sviði,
segir Sigga frænka sem er bæði sál- og
listfræðingur.
Við heimtum sögulega skýringu! Hver
veit nema málarinn hafi legið í sögum Jóns
Trausta og lesið þetta sem bam:
— Þegar leið á daginn, kom Setta í Bolla-
görðum, en ekki Finnur.
Setta var í skástu flíkunum sínum og
iðaði öll af kæti og fleðuskap. Hana rak í
rogastanz, þegar hún sá þau Þorstein og
Jóhönnu, en lét þó ekki á undrun sinni bera.
„En hvað það var gaman að hitta héma
fólk frá Hvammi, — hí-hí-hí! Þorsteinn, ég
var búin að hugsa þér þegjandi þörfina,
þegar ég sæi þig, hí-hí-hí! Ekki nema það
þó! Þú hefur fundið grenið mitt, — drepið
tófukvikindisgreyið mitt og hirt hvolpana.
Dæmalaus maður ertu, hí-hí-hí! Veistu
ekki, að ég á allar tófur í heiðinni — þessar
fáu, sem eftir eru — og öll greni eru grenin
mín. Eg á heldur ekkert annað! Aumingja
tófan mín! Eg grét, þegar ég frétti látið
hennar! Mér þótti vænst um hana af öllum
kvikindum. O, hún var svo skynug! hí-hí-
hí! Ertu nú viss um, að hún hafi ekki verið
kóngsdóttir í álögum? Ertu nú viss um, að
það hafi ekki verið mannsaugu, sem hún
leit upp á þig, þegar hún var að deyja?
hí-hí-hí! Ég held, að þetta geti verið. —
Heyrðu, heldurðu, að þú skytir mig, ef þú
mættir mér í tófulíki? Já, það gerðirðu auð-
vitað — og þættist gera landhreinsun, hí-hí-
hí! Jæja, Þorsteinn minn, ég er nú stundum
í tófulíki. Þú skalt vara þig á mér, því að ég
er rammgöldrótt! Þó get ég aldrei brugðið
Finni mínum í refslíki, hí-hí-hí! En ef þú
skyldir skjóta mig einhvern tíma, þá bless-
aður hirtu af mér skottið. Það er dýrgripur,
því að því hefir aldrei verið dinglað framan
í höfðingjana, hí-hí-hí!“'
Æ, nei, ekki líkja myndinni okkar við sög-
umar hans Jóns Trausta! heyri ég minn innri
mann segja. Þarna stígur miklu heldur fram
ævintýri sem er í senn biblíulegt og
dæmisögukennt. Kannski erEvaþarna, for-
móðir allra, og kannski er það ekki hali sem
stendur aftur úr henni heldur felur högg-
ormurinn sig að baki hennar. Við emm
stödd í Paradís, hinu læviblandna andrúms-
lofti upprunans — í hinu sanna, eðlis-
bundna andrúmslofti listarinnar. Það
andrúmsloft er í senn frásögn og þögn. Að
þegja er að vekja hljóm í öðrum.
Ef allt hefði legið í augum uppi hefði
verið óþarfi fyrir okkur að reyna að ráða í
táknin í myndinni sem við keyptum svo
ódýrt.
Hér er um að ræða mynd sem felur í sér
skoðun:
Karlmaðurinn er vera byggð á flatarmáls-
fræði. Hann er einkum gerður úr hvössu
formunum. Vesalingurinn gengur blindur
eða með lokuð augun að brosandi mýkt
forma sem af stendur dýrðarljómi sól-
blómsins sem er mildur, þótt hann sé þegar
til kastanna kemur miklu oddhvassari en
form hans.
TMM 1992:2
67