Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Side 88

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Side 88
versjónum“, svo notað sé hnyttið orðalag Hallgríms Helgasonar í prýðilegum ritdómi (TMM 1992:1). Og besta persónusköpun í íslensku bókmenntaverki síðasta árs fædd- ist með þessum kúnstuga kaupamanni sem tíðkar að mæla spakmæli til lítillar stúlku um leið og hann rekur ofan í hana tunguna. Þetta verk Guðbergs er skrifað af mikilli kunnáttu, enda er fagmaður á ferð, en það er samsett úr nokkuð ósamstæðum köflum. Upphafskaflar verksins eru afar fagrir, stemmningsríkir og ljóðrænir. Þeir búa að undurfallegum og myndrænum náttúrulífs- myndum. Þar eru einnig næmar lýsingar á skynjun og hugleiðingum ungrar stúlku um samband lífs og náttúru. En eftir þá kafla liggur leiðin niður á við, allt þar til kemur að „kálf'skaflanum" sem á líkast til eftir að verða sígildur. Þar er trúlega kominn snilld- arlegasti bókmenntakafli þessarar vertíðar, beittur og fullur af kaldranalegri kímni. Hann er svo hittinn og hnyttinn að hann vekur í senn hlátur og hroll. Frásögnin af héraðsmótinu er hins vegar bæði ófyndin og klisjukennd og vinnur verkinu lítið gagn. Einstaka þætti hefði mátt vinna af meiri vandvirkni og má nefna frásagnir af óléttu og fóstureyðingu heimasætunnar sem eru í ruglingslegu samhengi. Lokakafli bókar- innar er áhrifamikill en þó er líkt og hann komi úr öðru verki, allt annars eðlis og virkar því eins og stflbrot. Svanurinn er mun gloppóttara verk en gagnrýnendur vilja vera láta, en einstaka þættir verksins standa vissulega undir miklu lofí því þeir búa að afburðaskáld- skap. *** Ég upplifði expressionismann í Þýskalandi og súrrealismann í Frakklandi. Hver hefur heyrt um það nú? Það eina sem lifir er vel skrifaður texti. Halldór Laxness (sjónvarpsviðtal) Innan íslenskrar skáldsagnagerðar er ríkjandi stefna sem kveður á um ákveðna fagurfræðilega úrvinnslu efnis ásamt léttleika í framsetningu. Það er þessi áberandi léttleiki sem gerir það að verkum að bókmenntaverk síðari ára eru læsileg og búa yfir umtalsverðu skemmtigildi. Þau skáldverk sem hér voru til umfjöllunar falla innan þessa ramma. Þau búa að ákveðinni fyrirmynd sem er aðeins ein af mörgum sem hægt er að notast við þegar semja á sögu. Þær eru til fleiri og það má ekki gleymast. Fjölbreytni í efnisvali og úrvinnslu er ætíð æskileg en ósk þess efnis þarf ekki (og á ekki) að byggja á einhliða fordæmingu á þeirri bókmenntastefnu sem er ríkjandi meðan sú stefna skilar af sér verkum sem hafa skáldskapargildi. Það er hægt að setja fram endalausar kröfur um að rithöfundar sinni ákveðnu efni eða einbeiti sér að ákveðnum boðskap en það verða aldrei annað en dægurkröfur. Þegar frá líður eru skáldverk metin út frá listrænu gildi. Efni þeirra skáldverka sem hér voru til umræðu er sótt víða að. Gyrðir Elíasson veidr sýn í hulda heima sem flest okkar vildu gjaman að væru sýnilegir berum aug- um. Kristín Omarsdóttir er í heimspeki- legum og stundum glettnislegum vanga- veltum um samskipti (eða samskiptaleysi) manna. Guðmundur Andri fliugar vanda tveggja kynslóða og kemst ekki að bjart- sýnni niðurstöðu. Guðbergur Bergsson seg- 86 TMM 1992:2
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.