Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 88

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 88
versjónum“, svo notað sé hnyttið orðalag Hallgríms Helgasonar í prýðilegum ritdómi (TMM 1992:1). Og besta persónusköpun í íslensku bókmenntaverki síðasta árs fædd- ist með þessum kúnstuga kaupamanni sem tíðkar að mæla spakmæli til lítillar stúlku um leið og hann rekur ofan í hana tunguna. Þetta verk Guðbergs er skrifað af mikilli kunnáttu, enda er fagmaður á ferð, en það er samsett úr nokkuð ósamstæðum köflum. Upphafskaflar verksins eru afar fagrir, stemmningsríkir og ljóðrænir. Þeir búa að undurfallegum og myndrænum náttúrulífs- myndum. Þar eru einnig næmar lýsingar á skynjun og hugleiðingum ungrar stúlku um samband lífs og náttúru. En eftir þá kafla liggur leiðin niður á við, allt þar til kemur að „kálf'skaflanum" sem á líkast til eftir að verða sígildur. Þar er trúlega kominn snilld- arlegasti bókmenntakafli þessarar vertíðar, beittur og fullur af kaldranalegri kímni. Hann er svo hittinn og hnyttinn að hann vekur í senn hlátur og hroll. Frásögnin af héraðsmótinu er hins vegar bæði ófyndin og klisjukennd og vinnur verkinu lítið gagn. Einstaka þætti hefði mátt vinna af meiri vandvirkni og má nefna frásagnir af óléttu og fóstureyðingu heimasætunnar sem eru í ruglingslegu samhengi. Lokakafli bókar- innar er áhrifamikill en þó er líkt og hann komi úr öðru verki, allt annars eðlis og virkar því eins og stflbrot. Svanurinn er mun gloppóttara verk en gagnrýnendur vilja vera láta, en einstaka þættir verksins standa vissulega undir miklu lofí því þeir búa að afburðaskáld- skap. *** Ég upplifði expressionismann í Þýskalandi og súrrealismann í Frakklandi. Hver hefur heyrt um það nú? Það eina sem lifir er vel skrifaður texti. Halldór Laxness (sjónvarpsviðtal) Innan íslenskrar skáldsagnagerðar er ríkjandi stefna sem kveður á um ákveðna fagurfræðilega úrvinnslu efnis ásamt léttleika í framsetningu. Það er þessi áberandi léttleiki sem gerir það að verkum að bókmenntaverk síðari ára eru læsileg og búa yfir umtalsverðu skemmtigildi. Þau skáldverk sem hér voru til umfjöllunar falla innan þessa ramma. Þau búa að ákveðinni fyrirmynd sem er aðeins ein af mörgum sem hægt er að notast við þegar semja á sögu. Þær eru til fleiri og það má ekki gleymast. Fjölbreytni í efnisvali og úrvinnslu er ætíð æskileg en ósk þess efnis þarf ekki (og á ekki) að byggja á einhliða fordæmingu á þeirri bókmenntastefnu sem er ríkjandi meðan sú stefna skilar af sér verkum sem hafa skáldskapargildi. Það er hægt að setja fram endalausar kröfur um að rithöfundar sinni ákveðnu efni eða einbeiti sér að ákveðnum boðskap en það verða aldrei annað en dægurkröfur. Þegar frá líður eru skáldverk metin út frá listrænu gildi. Efni þeirra skáldverka sem hér voru til umræðu er sótt víða að. Gyrðir Elíasson veidr sýn í hulda heima sem flest okkar vildu gjaman að væru sýnilegir berum aug- um. Kristín Omarsdóttir er í heimspeki- legum og stundum glettnislegum vanga- veltum um samskipti (eða samskiptaleysi) manna. Guðmundur Andri fliugar vanda tveggja kynslóða og kemst ekki að bjart- sýnni niðurstöðu. Guðbergur Bergsson seg- 86 TMM 1992:2
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.