Skáldskaparmál - 01.01.1994, Side 49

Skáldskaparmál - 01.01.1994, Side 49
Sannyrði sverða 47 sessi eins og Hákon gamli gerði 1247. Hvað hið heilaga rómverska ríki og lénsskipulagið varðar var hugmyndafræðin á bak við það ósamrýmanleg fullveldi einstakra ríkja Evrópu. A þessum tíma voru páfi og keisari oddvitar hins kristna heims og gjarnan lénsdrottnar annarra konunga auk þess sem þeir gátu verið lénsmenn hver annars. Ríkishugtakið verði fyrst til um 1200 en styrkist mjög á þeirri öld. Hins vegar hafi ríki ekki verið til óháð þjóðhöfðingja sínum. Svipað ástand ríkti á Islandi. Þjóðveldisskipulagið var losaralegt og hvergi getur um að Alþingi eða Lögrétta hafi komið fram fyrir þjóðina út á við eða sem stofnun. Þvert á móti eru allir höfðingjar landsins látnir sverja konungi hollustueiða 1262-1264 og ekki allir á Alþingi. Sigurður telur að höfðingjar landsins hafi viljað viðhalda þessu fyrirkomulagi og ekki viljað fá erkibyskup inn í landið af þeim sökum. Af svipuðum ástæðum hafi þeir verið fúsari að fylgja höfðingja sem var langt í burtu en öðrum nálægari.28 Hann telur vafasamt að eigna þeim einhverja þjóðernisstefnu. Þeir hafi fyrst og fremst hugsað um eigin völd og hagsmuni.29 Með þetta í huga verður að meta afstöðu Sturlu Þórðarsonar til erlends konungsvalds. Einnig verður að hafa það hugfast að þjóðfélagsskipan íslendinga var einstæð og í andstöðu við þær stjórnarkenningar sem höfðu rutt sér til rúms í hinum rómversk-katólska heimi þar sem keisari eða konungur réð veraldlegum málum en kirkjan andlegum. Þegar vegur kirkjunnar óx sóttu þessar kenningar á enda þótt hin rótgróna ættarskipan hindraði að einn Islendingur næði yfirráðum yfir landinu.30 Sturla sjálfur hefur það eftir Vilhjálmi kardínála af Sabína í Hákonar sögu að hann „kallaði ósannlegt að land það þjónaði ekki undir einhvern konung sem öll önnur í veröldinni"31 og sennilegt er að sú skipan hefði aldrei viðgengist til lengdar. Þess vegna fóru Sturla Þórðarson og samtíðarmenn hans þá einu leið sem þeim var fær þegar þeir sömdu við Noregskonung fremur en að lenda í stríði við hann. Það hefur verið venja hér á landi að líta á sáttmálann við Noregskonung 1262-1264 sem mikið óhappaverk. Þá misstu Islendingar sjálfstæði sitt úr greipum og seldu sig undir erlent vald næstu sjö aldir. En það var ýmislegt sem vannst við þennan samning. Hákon Hákonarson hafði komið á friði í Noregi og sæmilegur friður kemst einnig á hér á landi eftir 1264. Skipaeign íslendinga hverfur úr sögunni upp úr 1200 og verslun kemst í hendur Norðmanna svo að Islendingar voru löngu orðnir háðir Norðmönnum á viðskiptasviðinu árið 1262.32 Þeir voru því í engri aðstöðu til að deila við Noregskonung. Mestu máli hefur þó skipt Sturlu Þórðarson og samu'ðarmenn hans að binda enda á ófrið og vígaferli Sturlungaaldar. Til þess áttu þeir engin ráð önnur en að ~8 Þetta viðhorf kemur fram hjá Hræreki konungi í Heimskringlu og er ef til vill einnig að baki hjá Einari þveræingi í sama verki (Heimskringla, II, Bjarni Aðalbjarnarson gaf út (íslenzkfiomrit, XVII), Reykjavík, 1945, bls. 47 og 216). 29 Sigurður Líndal, „Utanríkisstefna íslendinga", bls. 28-30. 30 Jón Jóhannesson, „Um Sturlunga sögu“, bls. viii. 31 Hákonar saga Hákonarsonar, Marina Mundt gaf út, Osló, 1977, bls. 144. Jón Jóhannesson, „Um Sturlunga sögu“, bls. x.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204
Side 205
Side 206
Side 207
Side 208
Side 209
Side 210
Side 211
Side 212
Side 213
Side 214
Side 215
Side 216
Side 217
Side 218
Side 219
Side 220
Side 221
Side 222
Side 223
Side 224
Side 225
Side 226
Side 227
Side 228
Side 229
Side 230
Side 231
Side 232
Side 233
Side 234
Side 235
Side 236
Side 237
Side 238
Side 239
Side 240
Side 241
Side 242
Side 243
Side 244
Side 245
Side 246
Side 247
Side 248
Side 249
Side 250
Side 251
Side 252
Side 253
Side 254
Side 255
Side 256
Side 257
Side 258
Side 259
Side 260

x

Skáldskaparmál

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skáldskaparmál
https://timarit.is/publication/1141

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.