Skáldskaparmál - 01.01.1994, Blaðsíða 164

162
Elín Bára Magnúsdóttir
Síðan gjörðist hann hinn mildasti, drakk mjer til og sinn skerdisk með góðri fæðu
afhenti. Yfir þessu undruðust menn stórlega. (93)
Caspar missir síðan tvo syni úr pestinni, leggur í kjölfarið mikið hatur á Jón sem
hann kennir um sonarmissinn og hyggst hefna sín á honum. Hann leggur til
atlögu við hann eitt kvöld þegar Jón á vaktina, læðist að Jóni og ætlar að leggja
til hans spjóti. Jón verður hins vegar var við hann og grípur til þess ráðs að öskra
hástöfum. Við það bregður vaktmeistaranum svo að hann hrökklast til baka og
játar sig síðan kjökrandi sigraðan.
Morguninn eftir verður Caspar aftur að láta í minni pokann fyrir orðfimi Jóns.
Caspar spyr Jón hvort það hafi verið meining hans að gera sig vitstola kvöldið
áður. Jón svarar því til að það verði hann að meta og bætir síðan við: „en svo hann
skildi mig tíðkaði eg gamalt málstæki, að sá byði sitt hár, sem annars reytti, og
gekkegsvo út.“ (95) Þaðerþásem Hans Tobrich, vinur Caspars, ráðleggur honum
að láta af deilu þeirra Jóns þar sem það hafi lítið upp á sig fyrir Caspar að eiga í
útistöðum við valdalausan mann, að það sé lítil „gustuk vera við mig framandi og
einstaka mann kíf að byrja án sakar, því hvorki sje líf nje dauði í minni [svo]
höndum." (95) Svo fer að Caspar býður Jóni sátt yfir glasi og segir Jón að hann
hafi síðan látið sig í meinleysi á meðan hann var á Krónborgarkastalanum.
IV
Þegar Jón kemur frá Krónborg tekur hann aftur til starfa í týhúsinu við vaktgæslu.
Þar lendir hann í hinni hatrömmu deilu við Adolph Friederich Grabow, æðsta
arkelímeistara týhússins. Aðdragandinn að deilu þeirra var sá að Jón hafði beðið
Grabow, vegna bónar fjögurra íslenskra manna, að koma á leynilegum fundi milli
þeirra og konungs. En þessir menn voru komnir frá Islandi í þeim erindagjörðum
að kvarta yfir einokunartaxtanum (sbr. Sigfús Blöndal 1908-9: 140). Grabowtók
dræmt í þetta í fyrstu en lét síðan tilleiðast „þó hann vissi sjer það ei vel tilstanda
að gjöra nein samtök við framandi í gegn sinni landsþjóð,...“ (141). Þeir Jón
bindast síðan fastmælum um að mennirnir haldi sig í herberginu sem þeir höfðu
á leigu og bíði þar eftir boðum frá Grabow. En mennirnir fjórir urðu brátt að segja
upp herberginu og flytja í annað ódýrara því peningarnir höfðu farið í hið ljúfa
líf— „öls dýrleika“ eins og það er orðað. Sendiboði Grabows kemur því að tómum
kofanum þegar hann ætlar að flytja þeim boðin. Við þessi tíðindi verður Grabow
ævareiður og túlkar þau svo að hér hafi Jóni tekist að gabba sig og er staðráðinn
í að hefna hans.
Hversu harkalega Grabow gekk fram í því að ná sér niðri á Jóni má skoða í
tengslum við það hvernig Jón kom fram við fyrrum yfirmenn sína. Grabow hefur
ekki ætlað að láta Jón komast upp með slíka djörfung við sig þrátt fyrir að Jóni
hafi tekist það áður. Framganga Grabows í málinu bendir ennfremur til að honum
hafi fundist Jón hafa gengið of langt í dirfsku sinni og hefur ætlað í eitt skipti fyrir
öll að binda enda á hana. Það að Jón var íslendingur getur einnig hafa skipt máli