Skáldskaparmál - 01.01.1994, Síða 62

60
Ármann Jakobsson
fram í frásögninni af glettum hans síðar í sögunni (393-394), skammar hann og
hótar brottrekstri af Grund. En staðfesta hans er ekki meiri en svo að næsta morgun
segir hann Sturlu svo enginn heyrir að honum þyki þetta ekki jafn illt og hann láti.
Gefur hann þar með eftirlætisgoðinu sínu grænt ljós á frekari hermdarverk.
5. Vig Tuma Sighvatssonar og Grímseyjarfór
Sturla er næstelsti sonur Sighvats Sturlusonar en Tumi er elstur. Hann stendur í
skugga yngri bróður síns, Sturlu, sem eins og áður sagði er í miklu eftirlæti hjá
föður sínum. Kemur skýrt fram í sögunni að Tuma er ekki treystandi fyrir
mannaforráðum, menn hans eru kallaðir „allóspakir“ (269) og síðan sagt: „lagðist
sá orðrómur á að engi flokkur hefði jafn óspakur verið sem sá er fylgdi Tuma
Sighvatssyni og hann sjálfur, en engi flokkur þótti betur siðaður vera en sá er Sturla
hafði.“ (271) Eigi að síður er Tumi elsti sonur Sighvats og fellur illa að Sturla hefur
fengið staðfestu í Dölum en hann sjálfur enga. Sighvatur tímir hins vegar ekki að
þverra ,4cost sinn norður þar“ (272) og Tumi verður sjálfur að vinna sér ríki. Það
gerir hann með hjálp skagfirskra bænda sem vantar myndugan höfðingja og fá
hjálp hans til að hrekja Guðmund byskup af Hólum og til Málmeyjar. Sjálfur sest
Tumi að á Hólum „svo sem það væri hans föðurleifð“(273). En enda þótt
Guðmundur byskup Arason hafi á langri ævi lent á meiri hrakhólum en nokkur
annar íslenskur byskup var hann aldrei einn í heiminum. Og Blasíusmessu „fóru
þeir úr eyjunni þrír tigir manna“ og er förinni heitið að Hólum.
Sturla stillir Guðmundi Arasyni enn og aftur upp sem fulltrúa friðarins. Hann
tekur það sérstaklega fram í annars fáorðri lýsingu að byskup hafi beðið menn
sína að gera Tuma ekki mein. En friðarpostular tala fyrir daufum eyrum á þessari
öld Sturlunga. Menn byskups koma Tuma og mönnum hans á óvart og vakna
þeir upp við að staðurinn er í logum. Þá taka þeir þann kostinn að ganga út „og
láta eigi brenna staðinn.“(273) Þessi lýsing einkennist af mikilli hlýju í garð Tuma.
Honum hefúr áður verið lýst sem óspökum og sýnir hér óvæntan þroska. Um
ójafnan leik er að ræða. Tuma og félögum er komið á óvart þar sem þeir sofa.
Byskupsmenn eru tilbúnir til að brenna eigin stað en Tumi vill heldur hlífa honum
en eigin skinni. Síðan velkja þeir Tuma lengi uns hann biður þá um að hætta að
kvelja sig því að þá kunni einhverjir að segja „að hann skylfi af hræðslu" en ekki
af kulda. Vegur þá Einar nokkur skemmingur að honum vopnlausum. Sturla tekur
fram að margir hafi lofað hreysti Tuma. Svo tekur hann einungis til orða um þá
sem eru vegnir en þeir sem vega að öðrum hljóta aldrei þá einkunn. Að lokum er
frásögnin römmuð með því að byskup lýsir yfir óánægju sinni með víg Tuma. Þau
orð byskups ásamt beiðni hans fyrir árásina nægja til að gefa víginu neikvæðan
blæ. Síðan segir frá því að Einar skemmingur hafi andast skömmu síðar af
nefdreyra (blóðnösum).69
69 Líkt og Brúsi prestur virðist hann hljóta makleg málagjöld fyrir illvirki sitt áður en langt er um
liðið. f Sögu Guimundar Arasonareftir Arngrím Brandsson (71 og 117-118) kemur skýrt fram
að Einar og aðrir illvirkjar hljóta makleg málagjöld fyrir Guðs forsjón. Arngrímur hamrar gjarnan
á því sem Sturla ýjar að.