Skáldskaparmál - 01.01.1994, Page 68

66
Ármann Jakobsson
þá er hann talaði við“ sem ég fæ ekki skilið á annan veg en að Snorri hafi verið
heldur fleðulegur, ávallt besti vinur þess sem hann ræddi við hverju sinni og
samsinnir þá mönnum en forðast deilur.79 Aftur á móti hefur hann verið frekju-
hundur hinn mesti og „ef hann lagði nokkuð til varð hann að ráða“ og þá skipti
engu, hver átti í hlut. Þannig minnist Sturla Þórðarson þessa jafnaldra sfns sem
dó ungur og ég er ekki frá því að hann gæti þar verið að lýsa vini sínum og
leikbróður á þann raunsæja og mannlega hátt sem Sturlu einum er lagið.
Þórði er einnig lýst og fylgdarmönnum þeirra. Þannig breytir sagnaritarinn
andlitslausum nöfnum í lifandi menn og vekur samúð með þeim. Þó er áherslan
mest á Snorra enda verður hann síðan miðpunktur frásagnarinnar. Gunnar
Karlsson hefur bent á að hér sé í fyrsta sinn getið aldurs Snorra en hvergi sé nefnt
að hann var aðeins fimmtán vetra í Sauðafellsför. Hins vegar geti Sturla sérstaklega
um ungan aldur Gissurar Þorvaldssonar og Órækju Snorrasonar er þeir fari með
mál á Alþingi. Þetta telur Gunnar benda til að Sturla beri ekki sömu virðingu
fyrir vígaferlum.80 Enn fremur má benda á að Sturla notar tækifærið til draga fram
æsku Snorra í lýsingunni á falli þeirra bræðra bæði til þess að gera níðingsverk
Sturlu Sighvatssonar og manna hans meira og til þess að undirstrika hetjuskap
Snorra. Því að enda þótt Sturla beri enga virðingu fyrir vígaferlum ber hann
virðingu fyrir hetjuskap og hetjur hans eru þeir sem taka dauða sínum með
stillingu, eins og Snorri Þorvaldsson.
Lýsingin á vörn Vatnsfirðinga er löng og ýtarleg. Þar er áberandi áhugi
sagnaritarans á Snorra Þorvaldssyni og æska hans dregin skýrt fram. Snorri manar
þá Sturlu Sighvatsson til að sækja að og sakar þá um að þora „lítt að hætta á
jafnaðarfundi við oss.“(338) En Sturla hefur ráð þeirra í hendi sér og hlær bara
að honum. Enn eggjar Snorri Sturlu og kallar hann Dala-Frey en frýjur bíta lítt
á hann. Þá tekur Hallur nokkur Arason til máls og vill láta reyna með þeim Snorra
þar sem þeir séu þar „menn yngstir“ (339). En Snorri treystir honum ekki og
kastar grjóti í hann. Síðan hælist hann um yfir því. Sturla dregur hér fram
taugaóstyrk Snorra, hann vill selja sig dýrt, er ekki búinn að gefa upp alla von og
gerist málglaður, enda undir streitu.
Þórður Þorvaldsson býðst til að gefast upp, halda utan og gefa upp ríki sitt fyrir
Sturlu gegn griðum. Kveður Sturla Þórðarson marga hafa kallað þau boð „áheyri-
Ieg“ (354) og fellir þar dóm yfir nafna sínum gegnum almannaróm því að hann
tekur ráð Þórðar Guðmundssonar sem gegnir í þessari frásögn svipuðu hlutverki
og Brúsi prestur og Einar skemmingur áður (og er síðar talinn upp í hópi fallinna
á Örlygsstöðum). Halldór á Kvennabrekku mælir hins vegar mest í móti og neitar
79 Hér er athyglisvert samræmi við þá konungsímynd sem sjá má í lýsingu Snorra Sturlusonar á
Eysteini konungi (Heimskringla, III, ÍF, XXVIII, bls. 260-261). Sjá Lars Lonnroth, Deti dubbla
scenen. Mundigdiktningfrán Eddan tilAbba, Stokkhólmi, 1978, bls. 34—35. Náskylda hugmynd
má lesa úr 45. og 46. vísum Hávamála (Eddadigte I. Völuspá. Hávamál, Jón Helgason gaf út,
Kaupmannahöfn, 1951, bls. 20). Sturla sjálfur átti í mestu vandræðum með að taka ákvarðanir
þegar hann var lögmaður vegna tilhneigingar sinnar til að sneiða hjá vandræðum (Guðrún Ása
Grímsdóttir, „Sturla Þórðarson", bls. 23).
80 Gunnar Karlsson, „Siðamat fslendinga sögu“, bls. 219-220.