Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2009, Side 187

MÁLFRELSI OG DÖNSKU MÚHAMEÐSTEIKNINGARNAR
187
öflugur við hlið Almættisins; hann þarfnast engra reglugerða, herkænsku
eða leyfisbréfa til að hrósa sigri [...]“.18 Öfugt við Meckl hefur Milton því
engan áhuga á því í Areopagitica að leggja nýjar hömlur á prentfrelsi. Slíkt
fer algerlega á skjön við meginmarkmið bæklingsins.
Meckl vísar líka til lögfræðingsins Andrews Hamilton í tilraun sinni til
að sýna að baráttumenn fyrir prentfrelsi á fyrri öldum hafi, öfugt við verj-
endur dönsku teikninganna, áttað sig á endimörkum prentfrelsis. Hamilton
þessi fékk skjólstæðing sinn John Peter Zenger sýknaðan í frægu meið-
yrðamáli árið 1735. Meckl botnar umræðu sína um Hamilton á eftirfar-
andi orðum: „Rétturinn sem Hamilton fékk viðurkenndan er rétturinn til
að segja og prenta hið sanna, enda væri sá réttur ófrávíkjanlegt skilyrði
þess að samfélag sé starfhæft.“ (127) Í beinu framhaldi af þessari fullyrð-
ingu vísar Meckl síðan til þess hvernig krafan um prentfrelsi takmarkist við
sannleikann og aðrar hugmyndir „sem skoðanafrelsið átti að gagnast við
að hrinda í framkvæmd“ eða raungera (127). Áður en við spyrjum hvort
Hamilton hafi lýst þessari skoðun eða afstöðu er vert, líkt og í tilviki
Miltons, að velta því fyrir sér hve fjandsamleg málfrelsinu hún er. Stað-
hæfing þess efnis að menn hafi rétt til að segja hið sanna til að stuðla að
betra samfélagi, hljómar eins og málsgrein úr sovéskum bæklingi eða
stjórnarskrá kommúnistaríkis, en ekki varnarriti fyrir prentfrelsi. Þetta er
næsti bær við að mönnum sé beinlínis sagt að steinhalda kjafti. Var Hamil-
ton þessarar skoðunar? Framsetningarmáti Meckls er sérlega villandi því
hann lætur í það skína að Hamilton leggi til almenna takmörkun á prent-
frelsi, en staðreyndin er auðvitað sú, líkt og Meckl bendir raunar á fyrr í
umfjöllun sinni, að Hamilton er að ræða um ærumeiðandi ummæli (e.
libel). Í því samhengi er ávallt ljóst að ósönn ummæli geta verið skaðleg
fyrir tiltekinn einstakling eða einstaklinga. Hamilton leggur því ekki til
almenna takmörkun á prentfrelsi í þágu sannleikans heldur færir hann
þvert á móti rök fyrir því að í vissum, vel skilgreindum, tilvikum megi birta
ummæli jafnvel þótt þau séu skaðleg og meiðandi fyrir tiltekinn einstak-
ling. Slík ummæli verði að vera sönn og færa verður sönnur á þau. Ef við
18 John Milton, Areopagitica, bls. 128. John Stuart Mill beitir sams konar rökum
tveimur öldum síðar. John Stuart Mill, Collected Works of John Stuart Mill, 21.
bindi, ritstj. J. M. Robson, Toronto: University of Toronto Press, 1984, bls.
7−8. Vert er að árétta að báðir höfundar ræða hér um afdrif sannleikans þar sem
andrúmsloft frelsis ríkir. Mill leggur ríka áherslu á það í öðrum kafla Frelsisins
að það sé ekki annað en rómantík að halda því fram að sannleikurinn muni sigra
jafnvel þótt reynt sé að bæla hann og ofsækja sannleiksleitendur.