Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2009, Blaðsíða 99

99
HUGO CHÁVEZ – HINN STERKI MAÐUR
ætlað ákveðnum hópum. Betancourt bannaði ekki starfsemi kommúnista-
flokksins en varði afstöðu sína með þeim rökum að stefna þess flokks til-
heyrði ekki framtíð Venesúela og að aðstæður kalda stríðsins leyfðu ekki
samstarf við flokkinn. Slíkt samstarf myndi stofna samkomulaginu í hættu.
Þetta var auðséð ef litið var aftur til ársins 1954 þegar Bandaríkjamenn
studdu herforingjauppreisn í Guatemala gegn Jacobo Arbenz forseta eftir
að hann tók upp samstarf við kommúnistaflokkinn þar í landi. Þar sýndu
Bandaríkjamenn að þeir hikuðu ekki við að beita áhrifum sínum og þrýst-
ingi ef því var að skipta til að vernda bandarísk stórfyrirtæki sem áttu hags-
muna að gæta.10 Það sem gerðist í „bakgarði“ Bandaríkjanna hlaut að
koma þeim við, í það minnsta töldu þeir að svo væri. Þetta vissi Betancourt
manna best og vildi forðast að gera sömu mistökin og Arbenz.11
Hömlurnar sem Betancourt setti lýðræðinu í Venesúela ollu kommún-
istum og róttækari armi AD miklum vonbrigðum. Yngri kynslóðin innan
AD gagnrýndi stefnu Betancourt og urðu mótmælin til þess að flokkurinn
klofnaði árið 1960.12 Þessi hópur róttækra vinstrimanna kallaði sig Movi-
miento de Izquierda Revolucionaria (MIR) eða Vinstrihreyfingu byltingar-
sinna. Hann vildi fylgja nýrri kynslóð ungra og skeggjaðra manna frá
Kúbu sem höfðu undir stjórn leiðtoga síns, Fidels Castro, hrakið einræð-
isherrann Fulgencio Batista frá völdum í upphafi árs 1959. Áherslur
Castros voru aðrar en Betancourt, þar sem Castro vildi umbylta samfé-
laginu á Kúbu á áþreifanlegri hátt. Honum var umhugað um að brjóta
niður nýlenduhagkerfið og skipta stórjörðum (sp. latifundio) upp og færa
smá bændum. Honum virtist hins vegar standa á sama um viðbrögð Banda-
ríkjanna en hinn miðaldra og lífsreyndi Betancourt taldi á hinn bóginn að
vissast væri að vinna innan kerfisins og leggja traust á að Bandaríkin
breyttu utanríkisstefnu sinni gagnvart Rómönsku Ameríku. Sú stefna sem
Castro tók upp, bæði í innan- og utanríkismálum, átti því litla samleið með
stefnu Betancourt í Venesúela.
10 Atburðarás átaka í Guatemala árið 1954 er t.d. rakin í Stephen Schlesinger og
Stephen Kinzer, Bitter Fruit. The Untold Story of the American Coup in Guatemala,
New York: Anchor Books, 1990. Sjá einnig Richard M. Immerman, The C.I.A. in
Guatemala. The Foreign Policy of Intervention, Austin: University of Texas Press,
1982.
11 Lönd sem liggja að Karíbahafi eru venjulega talin til „bakgarðs“ Bandaríkjanna.
12 Gerð er góð grein fyrir þessum klofningi í Ruperto Retana Ramírez, „De la crítica
de las armas a las armas de la crítica: La insurrección en Venezuela“, Insurrección y
Democracia en el Circuncaribe, ritstj. Ignacio Sosa, México: Universidad Nacional
Autónoma de México, 1997, bls. 105–118.