Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1982, Page 193

MÚLAÞING
189
kennir þó annað. Greinin öll hlýtur að teljast sanngjarnlega skrifuð frá
sjónarmiði manns á þessum tíma (1886) þegar allir flutningar til Héraðs
fóru fram á áburðarhestum um vegleysur og hvorki hillti undir Lagar-
fljótsbrú né eðlilega miðstöð samgangna á Héraði.
Helstu rök S. E. fyrir því að hagkvæmara og eðlilegra sé fyrir Hér-
aðsmenn að versla á Seyðisfirði eru þau, að þangað sé styttri leið en á
Reyðarfjörð, að þar er verslunaraðstaða fyrir hendi, svo sem hús o. fl.
og að þar eru stór þorp, um 450 íbúar í 5 hverfum1 með sjávarafurðir og
markað. Þó ber ekki mikið á rökum um síðasttalda atriðið, en höfundi
er þetta þó ljóst og kemur fram í því að hann hefur vissar áhyggjur út af
fiskveiðum Seyðfirðinga á smábátum, sem takmarki sjósóknina að
mestu við sumartímann, en síðan lifi tómthúsmenn í iðjuleysi aðra
árstíma og dæmist til fátæktar. Telur að þar verði að koma upp þil-
skipastóli og myndarlegum hákarlaskipum. Honum er ljóst að Seyðis-
fjörður yrði betri verslunarstaður með tryggara atvinnulífi.
Þess má geta að í þessum skrifum um verslunarstaði ber dálítið á
þeirri skoðun að hættulegt sé að búa á Seyðisfirði. Skýringin vafalaust
sú að snjóflóðið mikla 1885 er í fersku minni.
Það er rétt að ítreka að höfundurinn — hver sem hann er — er að tala
um akveg, hvar koma skuli.
I þessum skrifum er Fjarðarheiði tæpast nefnd á nafn þótt um hana
liggi vafalítið fjölfarnasta kaupstaðarleiðin, en þó áhöld um hana og
Vestdalsheiði, sem var farin af Uthéraði mestöllu, Hjaltastaðaþinghá,
Tungu mestallri og Eiðaþinghá líklega inn undir Mýnes. Orsök þess er
að sjálfsögðu sú, að þessi umræða snýst um Hovdenakáætlunina annars
vegar og Fagradalsleið hins vegar sem álitlegustu úrkosti til akvegar-
gerðar. Það var ekki fyrr en um það bil áratug síðar að farið var að ræða
um akvegargerð yfir Fjarðarheiði, en umferð með áburðarhesta hélt
áfram um hana eins og verið hafði frá miðri 19. öld eða a. m. k. 1854 er
verslunin varð frjáls.
Verslunarstaður var reyndar löggiltur á Fjarðaröldu strax 1842, og
Halldór Stefánsson telur í Austurlandi (IV, 27-28) að lausakaupmönn-
um hafi orðið tíðförult þangað í byrjun, en þar kemur fyrst fastaverslun
1849 að því er best verður séð af ræfilslegu sóknarmannatali á filmu,
þar tilgreint „Verslunarhús" og í því ,,C. (?) M. Steenbath vers:f tr“
(verslunarfaktor). Hann er 49 ára og kona hans P. D. Ch. Steenbath
jafnaldra, dætur Magdalena, Susanne og Nicoline yngst (13 ára). Sama
1 Eyrar, Strönd, Búðareyri, Fjarðaralda, Vestdalseyri. í hreppnum alls 736 manns sam-
kvæmt sóknarmannatali 1887.