Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1997, Page 102

Múlaþing
Þýtur í lopti. Heyrið gleðihreiminn!
hjartfólgnir gestir, tryggir fósturjörðu,
fljúga af hafi heim í ljallageiminn,
hreiðra sig fram í dölum, út um fjörðu.
Vorið er komið! syngur álptasægur
sumar í nánd og ljósrík vökudægur!
Víkjum á ný á slóðir afa skáldsins og
ömmu í Jökuldalsheiði. Nú fer að styttast
í veru þeirra á Háreksstöðum. Þau gerast
sjálf landnemar í Heiðinni og reisa nýbýlið
Hlíðarenda í landi Arnórsstaða, um það bil
einn km í norður frá núverandi þjóðvegi
þar sem hann liggur yfir Lönguhlíð norður
frá Stóra-Svalbarði. Þar í hlíðarendanum
heitir Skollagrenisás og austan undir
honum rís þetta nýja býli. Arið 1854 eru
þau komin að Hlíðarenda og þann 4. júní
það ár fæðist þeim dóttir sem hlýtur nafnið
Guðrún og 1857 bætist enn í hópinn þeirra
í heiðarkotinu því þann 12. janúar það ár
fæðist þeim önnur dóttir og hlýtur nafnið
Kristín Soffía.
Lífsbarátta frumbýlinganna í Heiðinni
er hörð, ekki síst þeirra er marga munna
eiga að metta. Búskaparsaga þeirra hjóna
að Hlíðarenda verður heldur ekki löng.
Arið 1860 eru þau á ný komin að Há-
reksstöðum í húsmennsku, og sama ár fer
Sigurjón sonur þeirra að Hólalandi í
Borgarfirði til Ingimundar Stefánssonar
föðurbróður síns og konu hans Guðnýjar
Þorsteinsdóttur, skráður fósturbarn í
sóknarmannatalinu. Og nú líður að lokum
vistar þeirra hjóna í Jökuldalsheiði, þessari
sumarfögru en vetarhörðu byggð, því að
árið eftir, 1861, flytjast þau í vinnu-
mennsku að Sauðhaga á Völlum á Héraði
og eru þar næsta fardagaár. Enn bætist í
barnahóp þeirra. Þar fæðist þeim sonur-
inn Gunnar Soffonías, eins og skrifað
stendur í prestþjónustubókinni, 1862, og
sama ár flytjast þau með hann að Hóla-
landi í Borgarfírði í húsmennsku, ugglaust
í skjóli Ingimundar bróður Jóns. I sama
mund koma elstu synir þeirra tveir einnig
úr Jökuldalsheiði niður á Hérað þótt ekki
liggi þar fyrir þeim langur stans; Stefán að
Mjóanesi í Hallormsstaðasókn, skráður
léttadrengur í sóknarmannatalinu og Pétur
Lárus að Flögu í Skriðdal.
En vist þeirra hjóna, Jóns Stefánssonar
og Guðrúnar Láru Þórðardóttur verður
ekki löng að sinni á Hólalandi. Þau flytja
tveim árum síðar, 1864, í húsmennsku að
Nesi í Loðmundarfírði, og með þeim synir
þeirra tveir, hinn elsti og yngsti, Stefán
tvítugur að aldri, Gunnar Soffonías þriggja
ára, en tveim árum síðar koma þau á ný í
húsmennsku að Hólalandi.
Slíkir flutningar fátæks fólks, sem ekk-
ert átti jarðnæðið, fram og aftur, voru ekkert
einsdæmi, síður en svo, en á þolrifín hafa
þeir hlotið að reyna.
Hér er flutningum þeirra hjóna lokið að
sinni þótt búferli bíði þeirra enn sem síðar
greinir, og sitja þau um kyrrt á Hólalandi
næstu ár, nær óslitið í húsmennsku, aðeins
einu sinni er Jón Stefánsson skráður þar
bóndi í sóknarmannatalinu, það er árið
1869 - og nú yfirgefum við þau um hríð.
Þess er áður getið, að Sigurjón, sonur
þeirra Jóns og Guðrúnar Láru, kom árið
1860 ofan úr Jökuldalsheiði að Hólalandi í
fóstur til Ingimundar Stefánssonar föður-
bróður síns. Ekki átti hann þó þar langa vist
að sinni, því þremur árum síðar flyst hann
suður yfir Húsavíkurheiði, léttadrengur að
Dallandi í Húsavík. En fleiri eiga leið suður
yfír heiðina þá ama á þessum missemm í
nýja vist. Árið eftir, 1864, flyst tvítug
vinnukona, Jóhanna Jóhannesdóttir frá
Hvoli í Borgarfírði, til Húsavíkur. Þarna er
komin sama stúlkan og fæddist að Rima í
Mjóafírði 15. september 1844 og fyrr getur.
100