Sagnir - 01.06.2016, Qupperneq 248

verið notaður til að selja íslenskar afarðir í útlöndum eða lokka údendinga til
landsins.10 A sama hátt heilluðust bandarískir fjárfestar af því að Islendingar væru
einsleidr að uppruna þegar þeir sáu gróðavon í Islenskri erfðagreiningu undir lok
síðustu aldar.* 11
„Menningararfar“ hlýtur einnig að vega hér þungt. Víða um lönd eru liðin dð og
sameiginlegar minningar þjóða nýttar til að skapa störf og tekjur.12 Á Islandi sést
þetta vel í fjölmörgum sögusetrum og söfnum þar sem arfleifð Islendinga er haldið til
haga. Menningarmiðlunin verður „hagnýt“ og ferðaþjónustan „menningartengd“.
Islendingar fá vinnu, oftar en ekki á heimaslóðum á landsbyggðinni, og erlendir
ferðamenn, sem sagðir eru jafngilda tonni af þorski í gjaldeyri hver um sig, fræðast
um sögu Islands.
En hvernig er sú saga sögð? Aftur virðist hin meinta gullöld frelsisins, sem
höfðar svo sterkt til valdhafa, lifa góðu lífi. Við upphaf þessarar aldar mátd telja 17
sýningar á Islandi um forna dð en enga sem fjallaði um líf landsmanna eftir fjórtándu
öld.131 mörgum þeirra virdst gengið að því sem vísu að taka megi Islendingasögur
og aðrar fornsögur trúanlegar að miklu leyd. Sömu sögu er að segja af öðrum
boðskap sem beint er að erlendum ferðamönnum. „Islendingar þekkja sögu sína
vel, þökk sé hinum mikla sagnaarfi,“ segir á vefnum www.icelandnaturally.com.
Þar er því einnig haldið fram að frjálsir menn hafi numið landið og meðal annars
stofnað heimsins fyrsta þing,parliament, árið 930.14 Þá er rakið á vefnum „Iceland
on the Web“ að Ingólfur Arnarson hafi sest að í Reykjavík árið 874.15 Gömul ártöl
lifa þannig góðu lífi, þrátt fyrir endurskoðun og efasemdir sagnfræðinganna sem
hljóta að sjá misnotkun sögunnar fyrir sér frekar en einlægan vilja til að sýna liðna
10 Sjá einkum: Tinna Grétarsdóttir, „Sýndarsýningin ísland.“ Erla Hulda Halldórsdóttir (ritstj.),
íslenska söguþingið 30. mai— 1 .júní2002. Káðstefnurit II (Reykjavík 2002), 381-399, einkum 384-388.
Þorgerður H. Þorvaldsdóttir, „„Hreinlegur uppruni/upprunlegur hreinleiki““. Erla Hulda Halldórsdóttir
(ritstj.), íslenska söguþingð 30. maí- l.júní2002. Ráðstefnurit II (Reykjavík: 2002), 417-424, einkum 422.
11 Guðni Th. Jóhannesson, Kári ijótunmóð. Saga Kára Stefánssonar og Islenskrar erfðagreiningar
(Reykjavík: 1999), einkum 86-95.
12 Sjá t.d. Laurajane Smith, The Uses of Heritage (London: Routledge, 2006), einkum 29-43. Sjá einnig yfirlitsrit
Davids Lowenthal sem er að verða klassískt þótt það sé enn tiltölulega nýlegt: D. Lowenthal, The Heritage
Crusade and the Spoils of History (Cambridge 1998). Sjá einnig nýlegt íslenskt yfirlitsrit sem verður án efa
klassískt í fyllingu tímans: Olafur Rastrick og Valdimar Tr. Hafstein, Menningararfur á Is/andi.
Gagnrjni oggreining (Reykjavík 2015).
13 Olafur J. Engilbertsson, „Sögueyjan heldur sjó. Um breyttar áherslur í miðlun sögunnar á söfnum
og sýningum“. Benedikt Eyþórsson og Hrafnkell Lárusson, Þriðja islenska söguþingið 18.-21. mai2006
(Reykjavík 2007), 109-115. Helgi Þorláksson, „Sagnfræðin í heimi menningararfs
og minninga“. Benedikt Eyþórsson og Hrafnkell Lárusson, Þriðja islenska söguþingið 18.-21. mai 2006
(Reykjavík 2007), 316-326, einkum 321-325
14 „History“, icelandnaturally.com, https://web.archive.org/web/20140727034631/
http://www.icelandnaturally.com/country-and-people/history/nr/40.
15 „Short history“, icelandontheweb.com,
http://www.icelandontheweb.com/articles-on-iceland/history/short-histoty
248