Tímarit Máls og menningar - 01.06.2010, Síða 135

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2010 · 2 135
Í stað þess að eignast raunverulegt líf með konu sem getur gert úr honum mann
velur Karl að hverfa inní brúðuheimili fortíðarinnar, þar sem allt er fullkomið,
eins og kemur fram í lýsingunni á deginum „sem það kom í ljós að Una var
ólétt“: „Hann snaraðist út í bakarí að kaupa marsípanhorn handa henni og
beyglu handa sjálfum sér og lagði sparibollana hennar Ástumömmu á borð úti
á stóru svölunum“ (189) og sýnir henni svo litla barnapeysu sem mamma hans
hafði prjónað, á dánarbeðinum.
Það er ekki heiglum hent að henda svo marga þræði á lofti og halda (í það
minnsta) tveimur misvísandi sögum gangandi. Sérstaklega í ljósi þess að ekk-
ert er í raun endanlega afráðið, ekki frekar en með dauðu kærusturnar í
„Haustverkum“; kannski er það hin fullkomna hamingja sem bíður Karls?
Kannski felst hin fullkomna hamingja í að stíga inní dúkkuhúsið, loka á eftir
sér og leggja sparibollana á borðið? En einmitt svona á ástarsagan að vera, líkt
og sögur Austen valda enn deilum um hvað teljist hamingja og ‘góður’ endir þá
krefur Góði elskhuginn lesanda um að fylgja eftir hinum ýmsu krókaleiðum
textans sem er alger „kerfisruglari“, fokkar uppí öllu því sem við fyrstu sýn
virðist við búið og neitar svo að skola á land einu einasta svari. Í leiðinni
neyðist lesandi til að spegla sitt eigið líf í tilveru Karls Ástusonar – karlsins sem
er sonur ástarinnar – og velta fyrir sér hver sé munurinn á ‘skorti’ eða því að
‘hafa’ eitthvað.
Tilvísanir
1 Saga Austen, Pride and Prejudice, kom upphaflega út árið 1813. Rúmlega einni og hálfri öld
síðar birtist hún í íslenskri þýðingu Silju Aðalsteinsdóttur sem Hroki og hleypidómar, Reykja-
vík, Mál og menning 1988, bls. 5.
2 Gunnþórunn Guðmundsdóttir, „Ást og tími“, á Bókmenntavef Borgarbókasafnsins, bok-
menntir.is.
3 Speculum of the Other Woman, ensk þýð. Gillian G. Gill, Ithaca, New York, Cornell University
Press 1985. (Speculum de l’autre femme 1974.)
4 Og hér er aftur hægt að sjá viðsnúning á kenningu Irigaray, en hér er það konan sem mótar
manninn í sinni mynd, mynd sem hann svo þekkir ekki og gengst ekki við.
5 Augljóslega blandast kynjafræðileg sjónarmið inní þessi (tilbúnu) tengsl milli Hroka og hleypi-
dóma og Góða elskhugans, en umræða femínista um hinn ‘góða’ endi snýr fyrst og fremst að
stöðu konunnar í þessum hjónaböndum. Þó er ljóst að það má vel yfirfæra Karl að einhverju
leyti yfir á svið konunnar, það er hann sem þjáist af ástarsorg, auk þess sem einnig hefur verið
bent á að sumir karlanna, þá aðallega yngri bræður og aðrir arfleysingjar, eru í svipaðri stöðu
og konan í verkum Austen.
6 Vinkona mín ein sagði: ég bara varð svo pirruð á þessu, þessi Una var algerlega litlaus og
ómöguleg, hvernig gat maðurinn verið svona ástfanginn af henni?
7 Þröstur Helgason, ritdómur fluttur á RÚV, í þættinum Víðsjá á Rás 1, föstudaginn 20. nóvem-
ber 2009. Sjá http://dagskra.ruv.is/vidsja/bokmenntagagnryni/godi_elskhuginn_23/, skoðað
090410.
8 Á hinn bóginn má líka halda því fram að höfnun fullnægingarinnar sé einmitt frestun á
dauðanum, því fullnæging karla hefur verið nefnd ‘litli dauði’ með tilheyrandi tilvísunum
um að feta sig nær dauðanum. Georges Bataille var mjög umhugað um fullnægingar (karla) í
skrifum sínum og tengsl þeirra við dauða, sjá sérstaklega Tears of Eros, ensk þýð. Peter Connor,