Tímarit Máls og menningar - 01.12.2013, Blaðsíða 89

N o r ð u r - K ó r e a : Í u n a ð s b a ð i h i n n a r f ö ð u r l e g u e l s k u
TMM 2013 · 4 89
Breyttir tímar
Kórea var sjálfstætt konungsríki um margra alda skeið fram á síðari hluta
nítjándu aldar er það færðist undir áhrifasvæði Japana. Árið 1910 lögðu
Japanir Kóreuskagann undir sig með harðfylgi. Þótt vegir væru lagðir
og samgöngur bættar sættu íbúarnir almennt harðræði. Útflutningur
á kóreskum matvælum til Japans leiddi til matarskorts í nýlendunni.
Þrælkunarvinna varð daglegt brauð og öll andstaða við nýlenduveldið var
barin niður af mikilli hörku. Í lok fjórða áratugar síðustu aldar hafði verið
tekið fyrir kennslu á kóresku og kóreskri sögu: Japanir ætluðu sér að þurrka
út þjóðarvitundina. Tugþúsundir kóreskra karlmanna voru sjanghæjaðir í
japanska herinn. Nokkrum dögum eftir uppgjöf Japana í ágúst 1945 birtust
sovéskar hersveitir í norðurhluta Kóreu en fyrir sunnan var í raun bandarísk
herstjórn. Landinu var þar með skipt í tvö aðskilin hernumin svæði.
Bjartsýnin eftir lok heimsstyrjaldarinnar vék fljótlega fyrir gagnkvæmu
vantrausti og tortryggni Kalda stríðsins og landshlutarnir fóru hvor í sína
áttina, suðurhlutinn varð kapítalískur að amerískum hætti, norðurhlutinn
fylgdi Sovétríkjunum að málum og þróaðist samkvæmt því. Endursam-
eining landshlutanna í eitt ríki varð smám saman ómöguleg og 1948 varð
forsætisráðherra Kim Il-sung, sem hafði getið sér orðs í baráttu sovéskra
herja gegn japönsku nýlendustjórninni og komist til æðstu metorða í norður-
kóreska kommúnistaflokknum.
Sovétmenn studdu Kim með miklum vopnasendingum og 1950 taldi hann
sig vera færan um að hrekja Ameríkana á brott, frelsa suðurhlutann undan
oki heimsvaldasinnanna og sameina landshlutana tvo með herafli. Fyrstu
daga innrásarinnar að norðan var allt útlit fyrir að Kim tækist ætlunarverk
sitt en þá voru bandarískir og breskir hermenn sendir á vettvang undir
fána Sameinuðu þjóðanna. Fyrr en varði var hafið óvenju heiftarfullt stríð
(í raun á milli stórveldanna tveggja) sem kostaði allt að fjórar milljónir
manna lífið áður en yfir lauk. Stríðið stóð í fjögur ár en endaði í pattstöðu,
vopnahléi fremur en friðarsamningum, og svo er enn, sextíu árum síðar.
Hvergi í heiminum er meiri vígbúnað að finna en á landamærum kóresku
ríkjanna tveggja. Norðanmenn eru með ríflega milljón manna undir
vopnum og Suður-Kórea um 600 þúsund og hátt í þriggja milljón manna vel
þjálfað varalið, auk nærri 30 þúsund bandarískra hermanna. Talið er að um
fjórðungur vergrar landsframleiðslu Pyongyang-stjórnarinnar fari í að halda
hernum mettum og þjálfuðum. Það er þó ekki þar með sagt að herinn sé að
sama skapi öflugur – hann er talinn vera heldur illa vopnum búinn og hann
skortir bardagareynslu enda fer mikill tími í pólitíska innrætingu.