Tímarit Máls og menningar - 01.12.2013, Blaðsíða 23

D v e r g a r o g s t r í ð
TMM 2013 · 4 23
Jú, þakka þér fyrir spurninguna, segi ég og af því að maður er ekki ráðherra
og getur ekki skotið sér undan með því að svara með orðunum; „I am going
to put that for the parliament“.8 Nei, góðir gestir, rithöfundur leggur ekkert
fyrir þingið og maður segir ekki heldur: But we had the cod war and soon we
have the makræl war, heldur svarar rithöfundur þegar hann er spurður að
því hvernig það sé að vera rithöfundur og búa á eyju einfaldlega:
Það er fínt, segi ég. Það er hægt að þjást og þrá á öllum tungumálum. Það er hægt að
takast á við dauða og sársauka í hvaða fjöru sem er, hægt að hitta fyrir hið háleita
uppá lágum sandhól eins og þessum þarna, það er hægt að skipta tuttugu sinnum
um hugsunarhátt á einum degi ofan í nánast hvaða lautu sem er.9
En ef maður er spurður hvernig það sé að vera rithöfundur og tilheyra
dvergþjóð? Þá vitnar maður í Einar Má Guðmundsson eftir minni og segir
að það séu ekki til litlar eða stórar þjóðir í bókmenntum því heimurinn sé
hnöttóttur.10
Hver er þá niðurstaðan, hvað þýðir lýsingarorðið íslenskur á undan nafn-
orðinu rithöfundur? Eru íslenskir rithöfundar „einn vilji, einn jarðvegur, ein
sól“ eða er hver og einn sitt eigið eyland? Við fyrstu sýn sé ég ekki að íslenskir
rithöfundar eigi neitt annað sameiginlegt en að skrifa á tungumáli sem
næstum enginn skilur. Eða samtals 322.112 manneskjur. (Fyrirgefiði 322.113,
já haldið þið ekki að 16 marka drengur hafi bæst við okkar litlu hjörð um
kaffileytið á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri og stefnir í að 16. september
2013 verði einhver frjósamasti laugardagur í september. Við bjóðum hann að
sjálfsögðu velkominn í hópinn.)
Við nánari skoðun er niðurstaðan enn hin sama, að það sé aðeins eitt sem
sameini íslenska rithöfunda og það sé sú staðreynd að þeir skrifi á tungumáli
sem þekkt er fyrir ríkulegt beygingarkerfi og setningarleg einkenni á borð
við beygingarsamræmi frumlags og sagnar, aukafallsfrumlög og sagnfærslu
í öllum tegundum aukasetninga. Já og til viðbótar eigum við ýmis séríslensk
orð sem geta staðið í færustu þýðendum, til að mynda orðin skárri og skástur
sem merkja að við þekkjum umfram aðrar þjóðir hvernig það er að þurfa að
velja á milli tveggja kosta og hvorugur er góður.11
Sem minnir mig á það að Íslendingar ganga brátt að kjörborðinu þar sem
þeir velja einmitt á milli flugvallar og rithöfunda eða var það milli rithöf-
unda og hjartastuðtækis? – og ég veit fyrir mína parta að af því að ég er með
stöðugan verk í brjósti af áhyggjum yfir örlögum heimsins og líka af því að
í skáldinu eiga allir menn bágt – að ég myndi velja hjartastuðtækið. En áður
en undirskriftalistarnir fara af stað enn eina ferðina og síðan þjóðaratkvæða-
greiðslan í kjölfarið, um það hvort eigi að leggja niður listamenn – þá langar
mig samt að benda kjósendum á að nær allar jákvæðar fréttir (sirka 98,7%)
af Íslandi í útlöndum tengjast listum; tónlist, bókmenntum, myndlist, leik-
húsi og danslist. Ég veit ekki hversu marga tugi erlendra greina ég hef lesið
um íslenskar bókmenntir eftir hrun sem hefjast svo: „Þótt Íslendingar séu