Tímarit Máls og menningar - 01.12.2013, Blaðsíða 90

Ó m a r Va l d i m a r s s o n
90 TMM 2013 · 4
Juche kemur til bjargar
Að Kóreustríðinu loknu tók Kim Il-sung að víkja frá þeim marxisma sem
sovéskir bandamenn hans iðkuðu. Við tók hans eigin hugmyndafræði, juche,
sem í sem allra stystu máli gengur út á að kóreska þjóðin, svo stórfengleg sem
hún sé, geti verið sjálfri sér næg um alla hluti og þurfi ekki á útlendingum eða
hugmyndum þeirra að halda. Þetta leiddi smám saman til vaxandi einangr-
unar frá Sovétríkjunum og fjandskapar við Vesturveldin með tilheyrandi
samdrætti í alþjóðlegri verslun. Persónudýrkun fór vaxandi og kóreskir
fjölmiðlar hættu að fjalla um Kim Il-sung nema sem „Leiðtogann mikla“.
Öll megináhersla var lögð á að efla herinn og eftirlitsiðnaðurinn – þ.e. eftir-
lit með íbúunum og hugmyndafræðilegri innrætingu þeirra – blómstraði.
Engu að síður var tiltöluleg velsæld í norðurhlutanum allt fram á síðari
hluta sjöunda áratugarins. Þá fór að halla undan fæti. Þótt Kína og Varsjár-
bandalagsríkin færu að fikta við efnahagsumbætur og markaðsbúskap hélt
Norður-Kórea fast við hugmyndafræðilegan meydóm síns ríkisbúskapar.
Þegar Sovétblokkin féll um 1990 missti Norður-Kórea helstu viðskiptavini
sína; allir hermannabúningar Sovétblokkarinnar höfðu t.a.m. verið saum-
aðir í Norður-Kóreu og borgaðir með olíu og öðrum lífsnauðsynjum. Nú var
búið að stokka spilin upp á nýtt og breyta reglunum.
Í ofanálag gerði þurrka og síðan flóð nokkur ár í röð í Norður-Kóreu,
náttúruhamfarir sem áttu sér ekki sinn líka í landinu í 100 ár. Veðurstofan
í Pyongyang mældi tæplega 60 cm úrkomu á tíu dögum í lok júní 1995 og á
einstaka stað rigndi allt að 45 cm á einum degi. Þegar regninu slotaði loks
í ágúst höfðu 5,4 milljónir manna þurft að flýja heimili sín, 330 þúsund
hektarar af ræktarlandi voru ónýtir og nærri tvær milljónir tonna af korni
höfðu eyðilagst. Áætlað var að tjónið næmi allt að 15 milljörðum Banda-
ríkjadala. Matvælastofnun Sameinuðu þjóðanna (FAO) reiknaðist svo til að
matvælaframleiðsla í landinu hefði minnkað úr 8 milljónum tonna 1990 í
2,5 milljónir tonna 1996. Ofstjórnin í efnahagslífinu reyndist vanstjórn og
nú sultu milljónir manna heilu hungri – sem var ástæða þess að Alþjóðasam-
band Rauða krossins og Rauða hálfmánans setti upp skrifstofu í Pyongyang
og hóf umfangsmikið hjálparstarf, þar á meðal matvæladreifingu. Þúsundir
manna flúðu yfir landamærin til Kína. Óvíst er hversu margir týndu lífi í
hungursneyðinni upp úr 1995 en jafnvel embættismenn þar viðurkenna að
það hafi verið margir.
„Fólk er svangt,“ sagði Choe Chang-hun, aðstoðarframkvæmdastjóri
norður-kóreska Rauða krossins mér í byrjun árs 2000. „Ég get nefnt sem
dæmi að skrifstofumenn voru vanir að fá 600 grömm af korni á dag, börn
fengu 300 grömm og verkamenn 700–800 grömm, allt eftir eðli starfs
þeirra. Eftir uppskerubrestinn 1999 var minn skammtur skorinn niður í 350
grömm, í 200 grömm í janúar og svo í 150 grömm í febrúar. Það er mjög lítið