Tímarit Máls og menningar - 01.06.2017, Síða 61

F i l m a g l e y m i r e n g u m s k u r ð i , a l d r e i
TMM 2017 · 2 61
Filma gleymir engu, aldrei, og það gerir húðin ekki heldur. Fyrir framan okkur situr
Norðmaður; enginn skilur hvaðan hann kom og hvert hann er að fara. Við drekkum
kaffið og reynum eftir fremsta megni að drepa tímann, hrekja hann á brott, hratt,
eyða honum, svo að þessi hrikalega og þrungna samverustund sem enginn óskaði
sér renni sitt skeið á enda, hratt, strax.
***
Við drekkum núna kaffi saman í borginni eftir að hafa kvatt staðarhaldarann á
hlaðinu og stigið upp í smárútuna með örfáum öðrum; þeim sem fyrir hendingu
voru á leið í sömu átt í tilverunni, til höfuðborgarinnar, þar sem alltaf lá fyrir að
verja hálfum degi í samveru og bið eftir flugi í ólíkar áttir, heim.
En ekkert er eðlilegt. Það eru rispur á filmunni sem valda hökti í öllum samskiptum,
það er steinn í skónum og engin leið að hella honum úr. Styrkur Ingimars frá því um
morguninn er veikleiki okkar; með því að grípa Norðmanninn og taka hann í fangið,
gerast stuðningsmaður hans og trúnaðarmaður, gerast skilningur hans í frumáfallinu
… með öllu þessu hefur hann yfirtekið áfallið og sorgina og lamað okkur hin, gert
okkur ófær um að stíga inn í aðstæðurnar og verða að liði.
Þess vegna sitjum við hérna og drekkum kaffi og þegjum og hugsum um þyrna og
slys og reynum af fremsta megni að horfa á hann án þess að stara, án áfergju; við hugs-
um um foreldra mannsins og konu hans, hugsum um börn hans sem bíða heima eftir
mjúkum og endurheimtum pabba, bíða eftir nammi eða gjöfum og einhverju spenn-
andi úr ferðatöskunni en fá í staðinn að hugsa um slys, hugsa um skurði, hugsa um
pabba sinn alveg upp á nýtt, um það sem pabbi er fær um, hugsa um hvað kemur fyrir
pabba þegar hann er í burtu, þegar hann situr og hugsar einn með öðrum í sænskri
nótt og ölvímu og andlegri vímu skáldskaparins, og við hugsum um hvernig þau fara
að hata þetta allt; Svíþjóð, skáldskapinn, ferðalög, fjarlægðir, ölvímu – hvernig þau fara
að hata þetta allt til að fara ekki að hata pabba sjálfan; til að geta elskað hann áfram.
Við sitjum og drekkum kaffi, hugsum, þegjum, getum ekki neitt, við erum lömuð
ungskáld sem eigum ekki lengur orð. Og við enda borðsins situr hann, horfir í engin
augu, lýtur þessari þögn og faðmar hana að sér, leyfir henni að síga inn í tíu þúsund
skurðina í andliti sínu sem nú eru farnir að þrútna og roðna, leyfir undrun okkar að
framkallast á eigin andliti.
Og hann veit að aldrei mun hann nokkurn tímann gleymast; skilur kannski, einmitt
þarna, áhrifin sem ein manneskja getur haft á aðrar manneskjur, áfram og um alla
eilífð; hvernig mikill og uppsafnaður þungi aðstæðna, undrunar og fáránleika getur
meitlast inn í hold annarra og framkallast þar til frambúðar eins og húðflúr á skrokki,
eins og texti á blaðsíðu í bók.
***
Við erum næm. Við erum ljósnæm. Við erum ljósnæm eins og allt sem lif-
andi er; ljósið skapar okkur, heldur á okkur hita, tillífar okkur. En skugg-
arnir og sorgirnar og geðveikin og firringin snerta okkur líka, stundum
meira, stundum dýpra.
Sterkbyggði Norðmaðurinn hefur lifað í mér í fimmtán ár. Ég get ekki
skilið áhrifin af gjörðum hans, ekki þá, ekki núna. Þegar alls er gætt vitum
við ekki neitt. Kannski sá ég glitta í þá mestu geðveiki sem hugsast getur