Tímarit Máls og menningar - 01.06.2017, Blaðsíða 123

H u g v e k j a
TMM 2017 · 2 123
færri væru þau einnig full af óþörfum
orðum og alls kyns fráleitum sundur-
greiningum, svo sem fram kemur í
íslensku orðunum hali, skott, tagl, rófa,
dindill, stél og sporður sem flókið og
erfitt er að læra að beita rétt, þar sem
enskan segir stutt og laggott „tail“, sem
segir allt sem segja þarf. Þess vegna
töldu málfræðingar að enska hlyti um
síðir að ryðja sér til rúms um heim
allan, verða einasta mál hominis sapi-
entis, meðan öll önnur tungumál týnd-
ust í ruslafötunni svo og allt sem þeim
fylgdi. Farið hefur fé betra.
En þótt undarlegt megi teljast er þetta
svar ekki rétt. Það sem menn kalla
„ensku“ er í raun og veru samsafn af
mismunandi mállýskum, svo ólíkum að
fyrir kemur að „enskumælandi menn“
skilja ekki hverjir aðra. Stundum velti ég
því fyrir mér hvers vegna þeir fræði-
menn sem duglegir eru að finna
„mýtur“ hér og þar, „mýturnar um
þjóðernið“, „mýtuna um frelsisbaráttu
Íslendinga“, „mýtuna um þorskastríðin“
og þess háttar, skuli ekki fyrir löngu
hafa tekið til við að skrifa bókina
„Mýtan um alþjóðamálið ensku“. En
kannske er skýringin auðfundin, ef ein-
hver vildi leita að henni. Svo er annað
þeygi gott, sérhver þessara mállýskna
ber með sér ýmsar upplýsingar um tal-
andann, frá hvaða héraði hann kemur,
úr hvaða stétt hann er, hvers konar
menntun hann hefur, jafnvel hvernig
hann er á litinn, og sá útlendingur sem
temur sér einhverja mállýsku á það á
hættu að verða það sem hún gefur til
kynna, og væri það bagalegt ef hag-
mennið yrði þannig, málfarslega séð, að
enskri efri-millistéttarkellingu í teboði.
Nei, það tungumál sem hagmennið
talar er að vísu af enskum uppruna en
þó af alveg sérstöku tagi, það er sú mál-
lýska sem kölluð er „globish“ og heitir á
íslensku „glópíska“. Þetta mál er að vísu
ekki orðmargt, en það hefur að geyma
öll þau orð sem einhver þörf er á; miðað
við ýmsar aðrar enskar mállýskur, svo
og önnur tungumál heims, eru orðin af
sama tagi og „tail“ miðað við hina
þunglamalegu íslensku þulu „hali, skott“
o.s.frv. sem enginn ræður við. Málfræð-
in er einfaldari en í öðrum enskum mál-
lýskum, ef eitthvað er, og framburður-
inn skýr og alveg litlaus, hann líkist
kannske því sem Ameríkumenn kenna
við Mið-Atlanshafið og heimta að enskir
leikarar brúki í Hollýwood. Hagmennið
þarf því ekki að vera annað en það er,
enda slíkt út í hött.
Glópíska er því málið sem homo
oeconomicus verður að temja sér frá
blautu barnsbeini, strax og hann byrjar
að tileinka sér verðskynið, hann verður
helst að þjálfa sig í því í frímínútunum,
líkt og nemendum í lærðum skólum
áður fyrr var gert að tala latínu yfir
borðum í mötuneytinu. En við þetta
hlýtur eitthvað annað undan að láta, því
allt nám er að sjálfsögðu val, menn
verða að beita sér að því sem nauðsyn-
legast er, það þarf að hafa forgang. Og
við þjálfunina í glópísku er það að sjálf-
sögðu íslenskan sem er á undanhaldi,
hagmenninu hættir til að verða eins og
klaufdýr í hálku ef það þarf að tjá hugs-
anir sínar á því tungumáli, sem hefur
reyndar aldrei verið þjálfað í þess konar
talsmáta, það var aldrei miðað við hag-
menni. Orðin sem eru svo yfirmáta létt í
taumi á glópísku vilja þá rekast illa
þegar úr þeim á að mynda setningar á
keilubúðarhúðlensku.
Og hvað gerist þá? Ef homo oeco-
nomicus er krafinn sagna á því ástkæra,
ylhýra, er það kannske þetta sem hans
muður lætur í sér heyra:
„Auðvitað fann ég það að menn voru
sjúklega uppteknir af gengi – gengi,
gengi, gengi. Og ég hef bara sko, eftir