Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1939, Blaðsíða 115

113
anna, sem vart gátu talizt byggilegir. Má ýkjulaust telja, að Steingríms-
fjörður standi framarlega, að því er húsabyggingar snertir.
Miðfj. Húsakynni vist ekkert verri en gerist og gengur í sveitum. Á
noltkra bæi hef ég samt komið, sem eru langt frá því að vera hæfir
mannabústaðir, enda staðið til í nokkur ár að rífa þá. Hér í kaup-
staðnum er torflcofi, sem notaður hefur verið undanfarin ár fyrir
sauðfé, sem kartöflugeymsla og síðast fyrir refi. Þessi kofi var leigð-
ur í vor tveimur öldruðum aðkomukonum, og fluttu þær í hann, en
þurftu að hafast við annars staðar í byrjun vegna refafýlu og' annars
ódauns, meðan verið var að hreinsa loftið. Fékk ég því til leiðar komið
með aðstoð hreppsnefndar, að leigusala var bannað að leigja kofann
til mannabústaðar og konurnar fluttar í betri húsakynni. Byggð hafa
verið, eftir því sem ég bezt veit, 4 steinsteypuhús, öll mjög fullkomin
(2 með baði). Mataræði fólks virðist yfirleitt vera gott. Fiskveiðar
hafa verið með mesta móti og bændur getað keypt nóg af nýjum
fiski, sem er hér á staðnum sérstaklega ódýr (kg 10 aura „úr sjó“).
A einstaka bæjum eru ískofar, aðallega þar sein stunduð er refarækt,
því refirnir mega ekki fá saltan fisk, og hefur fólkið notað nýja fisk-
inn á þessum stöðum og Hkað ágætlega. Því miður eru ískofar allt of
sjaldgæfir hér um slóðir, jafnvel þótt hægt sé að koma þeim upp með
litlum tilkostnaði, en skilningur og áhugi fyrir þessu þarf að vakria
meðal bænda.
Blönduós. Húsakynni fara talsvert batnandi, en þó var á árinu byggt
nieð minna móti. í sveitum héraðsins skiptist húsakostur nú þannig',
nð á samtals 203 býlum eru nú 130 torfbæir, 13 timburhús og 60
sieinhús, og eru þá reiknaðar með torfbæjum þær byggingar, sem eru í
gömlum bæjarstíl, þótt þær séu að miklu leyti úr timbri. Af þessum
60 steinhúsum munu 24 hafa verið reist síðustu 6 árin, en 10—12
þeirra munu vera orðin 25 ára. Flest þessara gömlu steinhúsa eru
sænrilegustu byggingar, þótt vfirleitt sé þeim verr fyrir komið að her-
kergjaskipun en þeim, sem gerð hafa verið síðustu árin. Torfbæjun-
11 m má að mestu skipta í 2 flokka, þeim, sem reistir voru í aldagömlu
formi, sköpuðu af langri reynslu og miðuðu fyrst og fremst við það,
nð þeir gætu enzt og gefið gott skjól í vetrarharðindum, og hins vegar
þeim, sem áttu að uppfylla betur kröfur nýrri tíma, voru að nrildu
teyti gerðir úr timbri og höfðu samfelldar húsaraðir, án milliliggj-
:*ndi torfveggja. Þessi síðar nefndi flokkur hefur gefizt illa. Bæir, sem
veistir voru á fyrsta tug aldarinnar og ég man, að þá þóttu miklu til-
komumeiri og þrifalegri en gömlu bæirnir, eru nú orðnir hin léleg-
ll*tu húsakynni sökum raka, fúa og' kulda. Aftur á móti stendur enn
portbyggður bær á Þorkelshóli í Víðidal, sem langalangafi minn lét
i'eisa fyrir meira en 100 árum, og er hann laus við raka og fúa, og
stofa undir lofti þar, sem að vísu er ekki nema um 2 metra undir bita
eða vart það, ekki minnstu vitund snöruð. Milli húsaraðanna höfðu
gonriu mennirnir 3—6 álna þykka torfveggi, sem tóku við rigningar-
°g leysingarvatninu af þökunum, en á nýrri bæjunum var þessuin
nnlliveggjum sleppt með þeirri afleiðingu, að allt vatn af þekjunum
1 ennur niður i húsasundin gegndrepur þekjuna þar og feyskir stoðir
°g grindur. í gönriu bæjunum var venjulega rúmgott bæjardyrahús,
15