Strandapósturinn - 01.06.1988, Side 72

heilu talnanna. Sá þótti tæpast bænabókarfær í lestri sem ekki fékk
einkunnina 4. Eins var það með reikninginn. Sá var ekki talinn
hafa náð nægilegri þekkingu í tölvísinni sem ekki náði þeirri
einkunn. Mér er minnisstætt þegar ég lauk mínu tilskylda barna-
prófi, þá var prófdómari virtur og vel metinn kennari, Kristinn
Benediktsson frá Hólmavík, síðar lengi kaupmaður þar. Hann
kom á eina þrjá bæi í sveitinni og safnaði börnunum þar saman til
prófs. Að sjálfsögðu var kunnátta þeirra misjöfn og lágu til þess
ýmsar orsakir. Meðal þeirra sem prófaðir voru var piltur sem allir
vissu að hafði ýmsum öðrum hnöppum að hneppa en sitja við
bóklestur eða iðka reiknikúnstir. En nú voru líka komnar á náms-
skrána fræðigreinar eins og saga, náttúrufræði og landafræði, auk
þess sögur úr biblíunni og barnalærdómskverið sem alltaf hafði
fylgt. Einstöku krakkar lærðu ennþá Helgakverið en það vildi nú
bögglast fyrir ýmsum, kusu því flestir fremur að læra Klaveness-
kver, sem var öllu þynnra í sniðum og af sumum nefnt „tossa-
kver.“
Að loknu prófinu gaf prófdómarinn krökkunum einkunnir og
dró sig þá ögn afsíðis meðan hann var að skrifa niður dóminn.
Krakkarnir biðu í ofvæni eftir því sem í vændum var. Pilturinn
sem ég áður gat um var einn í þeim hópi, líklega hefur hann ekki
búist við að geta fagnað hárri útkomu. En sem prófdómarinn situr
þarna hyggjuþungur yfir úrlausnunum heyrist hann segja stund-
arhátt: „Jæja, hann er góður greyið, ég gef honum Jóra.“ Þá var
hann einmitt að meta reikningsúrlausn piltsins, og með þessum 4
var hann leystur undan frekari fræðsluskyldu vegna hins opin-
bera kerfis. Og það sýndi sig þegar lengra leið á lífdaga hans að
honum var í engu áfátt að brjóta sér braut til þjóðnýtra starfa og
góðrar lífsafkomu. Hann varð einn í hópi þeirra athafnamanna
sinnar sveitar sem hæst bar bæði á sjó og landi.
Þessi fremur ósjálega tala 4 hefur verið þýðingarmikil í íslenska
skólakerfinu allt frá upphafi þeirrar gjörðar. Hún hefur lyft fólki
frá lítt bærilegri minnimáttarkennd til fyllsta sjálfsöryggis og opn-
að leið til aukins frama. — Þetta var nú fyrir 68 árum, en ég átti
eftir að kynnast nokkru nánar þessu fræðslukerfi sem innleitt var í
íslenskt þjóðfélag árið Í907. Á haustnóttum 1926, þá átján ára
70