Andvari - 01.01.2018, Blaðsíða 9

8 GUNNAR STEFÁNSSON ANDVARI
tónleikahús í fremstu röð. Allt er þetta reist á því að þorri landsmanna býr
nú við sæmileg kjör, miðað við það sem annars staðar gerist. En því fer samt
fjarri að lífskjör okkar séu jöfn. Bilið milli hinna ofurríku í samfélaginu og
þeirra sem verst standa er hróplegt og við því verður að bregðast. Nú eru
teikn á lofti um að fólk sé að vakna til vitundar um að ekki verði lengur við
þetta misrétti unað. Það eru þjóðfélagsleg átök framundan, kannski harðari
en sést hafa um langt skeið.
Þótt þannig séu blikur á lofti í þjóðfélaginu sem jafnan fyrr, er fullveld-
isafmælið hátíð, tilefni til að gleðjast og fagna því sem áunnist hefur. Við
lifum á öld sem lítur með tortryggni á hyllingu lands og þjóðar, gott ef það
telst ekki þjóðremba að játa ættjörðinni sérstaka hollustu. Nú standa átök
um það hvort landamæri verði opnuð fyrir stríðum straumi innflytjenda frá
öðrum löndum eða settar við hann skorður. Augljóslega þarf örfámenn þjóð
að kunna fótum sínum forráð andspænis svo stóru og örlagaríku verkefni.
Nágrannaþjóðir, sem þó eru miklu fjölmennari en við, eru nú teknar að setja
hömlur á móttöku innflytjenda, - andblæ af þeirri umræðu mátti nema á há-
tíðarfundi Alþingis í sumar eins og að framan var vikið að.
Hvað sem slíkum ágreiningi líður hljótum við öll að bera djúprættar til-
finningar til ættlandsins, sögu þess, menningar og náttúru. Við upphafs-
skeið fullveldis var stórskáld þjóðarinnar Einar Benediktsson. Hann gagn-
rýndi þjóð sína oft ótæpilega, en leit fósturjörðina engan veginn smáum
augum. Í kvæðabók hans frá 1913, Hrönnum, stendur Sóley, langt kvæði um
Ísland, „vora drottningu, djúpsins mey“, sem hann nefnir svo. Enn megum
við minnast orða þessa skálds um ættjörðina:
Um hana hringast hafblámans svið.
Hánorðurstjöldin glitra að baki.
Svo hátt hún sig ber, undir heiðu þaki,
í hrannadunum og straumanið,
Föðmuð af ylstraum á eina hlið,
á aðra af sæfrerans harðleikna taki,
áttvís á tvennar álfustrendur,
einbýl, jafnvíg á báðar hendur,
situr hún hafsins höfuðmið.
Á aldarafmæli fullveldis verðum við að vera „áttvís“ á fleiri álfustrendur,
í afleiddri merkingu, en þær tvennar sem skáldið vísar til, svo mjög hefur
heimurinn tekið stakkaskiptum. Vonandi berum vð gæfu til þess.
Gunnar Stefánsson