Andvari - 01.01.2018, Blaðsíða 86

JÓN SIGURÐSSON
Brún og upplit djarft til viljans sagði
Upprifjun um mál Ragnheiðar Brynjólfsdóttur
Upphaflega flutt á málþingi í Skálholti 18. júlí 2015 þegar frú Vigdís Finnbogadóttir
forseti Íslands og séra Agnes Sigurðardóttir biskup yfir Íslandi afhjúpuðu þar
minningarmark um Ragnheiði Brynjólfsdóttur, Brynjólf biskup Sveinsson föður
hennar og fjölskyldu þeirra. - Ýmsu aukið við hér.
I
Mál Ragnheiðar Brynjólfsdóttur biskups hafa lengi vakið áhuga. Fólk fyllist
samúð – og skáld, leikhúsfólk og tónskáld hafa fengið innblástur. Ragnheiður
fæddist í Skálholti 8. september 1641. Hinn 11. maí 1661 vann hún í dóm-
kirkjunni í Skálholti opinberan eið að því að hún hefði aldrei karlmanns
kennt. Hinn 15. febrúar 1662 ól hún son og kenndi séra Daða Halldórssyni.
Hinn 20. apríl 1662 var hún í dómkirkjunni látin taka opinberri aflausn vegna
meinsæris. Ragnheiður lést 23. mars 1663. Hún fékk konunglega fyrirgefn-
ingu 12. maí 1663 (Guðmundur 1929. Brynjólfur 1942. Einar 2015:100).
Í ljóðaflokknum Eiðnum reyndi Þorsteinn Erlingsson að ímynda sér
hugblæinn í lífi Ragnheiðar, einkadóttur Herra Brynjólfs Sveinssonar bisk-
ups í Skálholti, sumarið 1661 (Þorsteinn 1937). Þorsteinn kveður um þetta í
ljóðaflokknum:
Nú máttú hægt um heiminn líða,
svo hverju brjósti verði rótt,
og svæfa allt við barminn blíða,
þú bjarta heiða júlínótt. (86)
Þorsteinn sér Ragnheiði fyrir sér á þessum dægrum:
Hún Ragnheiður fyllir átján ár,
er yndið í föðurranni,
og fögur var hönd, en fótur smár,
og fegri var enginn svanni,
sem unnt hefur ungum manni. (24)