Andvari - 01.01.2018, Blaðsíða 77
76 JÓN YNGVI JÓHANNSSON ANDVARI
ferðamenn í heiðinni og sem slík eru þau býsna nútímaleg og minna jafnvel
á okkur sjálf, Íslendinga samtímans sem sækjum sjálfsmynd okkar í nátt-
úruna og óbyggð víðernin þótt við myndum ekki endast til að búa þar lengi.
Það hugtak sem lýsir viðhorfi unga fólksins til umhverfisins er líklega firr-
ing, þau sjá það allt í gegnum linsu hugmyndafræði en eru blind á veruleika
þeirra sem þar búa.
Hvorki fugl né fiskur
Það eru margar hliðar á möguleikum Bjarts og hans fólks til þess að lifa
sjálfbæru lífi í heiðinni, þótt raunar megi deila um hvort þeir möguleikar,
jafnvel þótt þeir væru fullnýttir, myndu gera honum kleift að búa þar í hag-
inn fyrir komandi kynslóðir. Það mætti líta á hinn félagslega þátt sjálfbærn-
innar, þar sem Bjartur fellur á öllum prófum vegna þess að hann tekur alltaf
eigin hugsjónir fram yfir hagsmuni fólksins á bænum. Þetta gerir hann einatt
í nafni sauðkindarinnar en í raun og veru er það ekki sauðkindin sem hann
ber fyrir brjósti, heldur sá afrakstur sem hann hefur af henni, með öðrum
orðum innleggið hjá kaupmanninum og afborganir af jörðinni hjá hrepp-
stjóranum.
Mig langar á hinn bóginn að einblína á hinar tvær stoðir sjálfbærrar þró-
unar hér, hina efnahagslegu og hina vistfræðilegu. Nú hef ég hvorki mikið
vit á vistfræði né peningum, þess vegna hef ég kosið að nálgast þessa þætti
með því að fjalla um þann hluta lífsins í Sumarhúsum sem ég hef pínulítið
vit á, sem sagt mat. Mataræði fólksins í Sumarhúsum er að mínu mati einn
af lyklunum að því að skilja hvers vegna búskapur Bjarts er ekki og getur
aldrei orðið sjálfbær.
Þegar Bjartur og Rósa koma að Sumarhúsum hefur Bjartur dregið að
helstu nauðsynjar, þeim er svo lýst: „– rúgmél og sykur, besta sort frá Bruna,
og kanski hveitilúka uppá pönnukökur ef svo vill verkast, og hver veit nema
einhversstaðar kunni að leynast nokkrar rúsínutuðrur ef vel er leitað. Niðri
var geymdur vænn baggi af trosi.“ (36)
Lífsbaráttan í Sumarhúsum er hörð og mataræðið einhæft. Snemma í sög-
unni, þegar Rósa heimtar kjöt stuttu eftir að þau byrja búskap, kemur þó í
ljós að Bjartur er býsna ánægður með það:
Höfum við kannski ekki fullforsvaranlega soðníngu? Við erum sjálfra okkar, við
erum að koma undir okkur fótunum á eignarjörð okkar. Ekki borðum við morkið
tros eins og vinnufólkið á Mýri, við borðum vellukkaðan saltsteinbít, og höfum til
skams tíma haft danskar kartöflur með honum. Rúgbrauð höfum við nóg, sykrinum
getum við vaðið í. Og ekki er það mér að kenna þó þú hafir látið skonrokið mygla.
(46)