Andvari - 01.01.2018, Blaðsíða 109

108 SVEINN EINARSSON ANDVARI
var þarna á leiðinni. Allan þennan áratug og fram eftir þeim fimmta starfar
hún mikið fyrir Ríkisútvarpið. Þarna er hún til dæmis Hjördís í Víkingunum
á Hálogalandi, Birgit Römer í Landafræði og ást, Hildigunnur í frum-
flutningi á Íslandi á Merði Valgarðssyni eftir Jóhann Sigurjónsson, í sínu
gamla hutverki, Normu í Vér morðingjar, Jórunn í Bóndanum á Hrauni eftir
Jóhann, Þórunn i frumflutningi á Jóni Arasyni eftir séra Matthías, Mærin
frá Orleans eftir Schiller og þannig mætti lengi telja. Oftlega er hún einnig
leikstjóri, en sá plagsiður að stýra og leika aðalhlutverk um leið hélst of lengi
við hér sem víða annars staðar. Þannig leikstýrir hún bæði Tengdamömmu
Kristínar Sigfúsdóttur og Swedenhielms eftir Hjalmar Bergman. Iðulega
berst mikið bergmál af því lofi sem leikur Soffíu á öldum ljósvakans vekur,
bæði í dagblöðunum og t.d. í Útvarpstíðindum. Ein upptaka hefur varðveist;
þar leikur hún Steinunni á móti Lofti Lárusar Pálssonar á jólum 1947.
Sömuleiðis rak hún eins konar leiklistarskóla í mörg ár og ýtti ýmsu
hæfileikafólki úr vör. Í viðtölum við Soffíu mátti iðulega sjá hversu mikið
kappsmál henni var að hlúa að nýjum hæfileikum og einnig hversu meðferð
íslensks máls var henni mikið hjartans mál.
Hlutverk Soffíu Guðlaugsdóttur urðu með árunum býsna mörg og verður
hér aðeins getið um nokkur þau helstu. Þannig lék hún frú Beate í leikriti
Danans Carls Gandrup, Reikningsskilum, á 20 ára leikafmæli sínu 1937; um-
sögn Valtýs Stefánssonar í Morgunblaðinu (11. okt. 1937) er á þeim nótum
að önnur eins hástig lýsingarorða höfðu ekki sést síðan frú Stefanía var upp
á sitt besta. Beate þessi rifjar upp ævi sína á dánarbeði. Í fyrsta þætti var hún
„eins og nývakið blóm sem gæti fölnað á einni hélunótt“, í öðrum þætti „hin
draumlynda syrgjandi ekkja“, í þriðja þætti, sem væri hvað formfastastur sé
„eldborgin orðin hraun“.
Öllum stigum kvenlegrar angistar, ástar og haturs, lýsti Soffía í þessum leik sínum,
svo henni skeikaði ekki. Hið íslenska leiksvið stækkaði við þá frammistöðu.
Að þessi vígfima leikkona hafði nú lært flókna herlist orrustunnar sést vel
á umsögn um leik hennar í leikriti James M. Barries Í annað sinn, sem á
frummálinu heitir Dear Brutus, og var flutt um líkt leyti. Þar segir:
Það var t.d. eftirtektarvert hvernig Soffía Guðlaugsdóttir gersamlega neitaði sjer
um að grípa til hinnar ofsakendu meðferðar sem hún stundum á til. Hún á þarna
eitt sitt besta hlutverk (Mbl. 29. des. 1935).
Lof var einnig borið á hógværan leik hennar í öðru bresku leikriti, Fyrir-
vinnunni eftir Maugham, og rómaður var samleikur þeira Indriða Waage í
tveggja manna leikriti sem byggt var á sögu eftir Somin, Návígi; sá leikur
var augljóslega einnig á lægri nótunum.