Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2022, Side 3

SIgRÚn MaRgRéT guðMunDSDóTTIR Og guðRÚn STEInÞóRSDóTTIR
2
um heimilisofbeldi og kynferðisofbeldi gegn konum og börnum en þar voru
framarlega í flokki konur sem tilheyrðu Rauðsokkahreyfingunni og Kvenna-
listanum. Þótt baráttan gegn ofbeldinu hafi hafist fyrir áratugum er henni
hvergi nærri lokið eins og nýlegar byltingar á samfélagsmiðlum vitna um eða
með orðum rauðsokka úr leikþætti sem þær fluttu þann 24. október 2022:
Metoo-hreyfingin er eiginlega í réttu og beinu framhaldi af okkar
baráttu og Kvennalistans og er stórkostleg finnst okkur. algjörlega
nauðsynlegt og þarft. Þarna er verið að tala miklu meira en við
gátum gert á sínum tíma um hvernig farið er með konur og konur
niðurlagðar og kynferðislegt ofbeldi og allt það.1
Síðan að önnur bylgja femínismans stóð sem hæst hafa komið fram tvær
nýjar bylgjur sem mótast hafa af nýjum hugmyndum og breyttum áherslum
í takt við nýja tíma, ólíka samfélagsgerð og félagslega stöðu kvenna. Í þessu
hefti Ritsins er komið inn á þessar þrjár ólíku stefnur með margvíslegum
hætti undir formerkjum ólíkra fræðasviða. Það er kannski til marks um þema
heftisins að eingöngu konur svöruðu greinakallinu, en hér birtast sex rit-
rýndar greinar. Til viðbótar birtum við innan þemans fyrirlestur sem Helga
Kress flutti árið 2001 á vegum Rannsóknastofu í kvennafræðum við Háskóla
Íslands. Þá birtist utan þema grein Itamar Even-Zohar, „Staða þýddra bók-
mennta innan fjölkerfis bókmenntanna“ í þýðingu Jóns Karls Helgasonar.
grein Ásdísar Helgu óskarsdóttur „Leiðin er innávið og uppímóti“
fjallar um aðdraganda fjórðu bylgju femínismans í íslensku samfélagi og
bókmenntir ungra, íslenskra kvenna sem innlegg í baráttuna og samband
þeirra við kvenlíkamann sem hefur óhjákvæmilega orðið miðlægur í öflug-
um aðgerðum undir svokölluðum myllumerkjum, svo sem #MeToo-hreyf-
ingarinnar. Ásdís Helga færir rök fyrir því að þetta samband endurspegli
ýmiss konar togstreitu sem rekja megi til fegurðar- og hegðunarkrafna sem
fjölmiðlar eigi drjúgan þátt í að magna upp og þeirrar ógnar sem stafar af
ofbeldi af hálfu karlmanna. Hún sýnir fram á að skáldkonurnar noti líkam-
legt myndmál með margvíslegum hætti sem feli í sér nokkurs konar svar við
ákalli um uppreisn og kvennasamstöðu þvert á kynslóðir.
Í greininni „Hver vill verða hrein mey aftur?“ fjallar alda Björk Valdi-
marsdóttir um kynfrelsi og klámvæðingu í póstfemínískri umræðu. Hún
1 arnar Björnsson. „Sagðar í ljótum fötum og illa klipptar“, RÚV 24. október 2022,
sótt 24. október 2022 af https://www.ruv.is/frett/2022/10/24/sagdar-i-ljotum-fot-
um-og-illa-klipptar.