Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1965, Page 27

kuml úr heiðnum sið
31
manninum í kumlinu. Hann fannst í ruðningi, eftir að rann-
sóknin var gerð.
m. ViðarkoUtmolar allmargir, fundust hér og hvar á botni grafar-
innar.
Að flestu leyti er kumlfundur þessi mjög með þeim brag, sem
áður er mætavel kunnur hér á landi. Benda má á mörg kuml, sem
í öllum aðalatriðum líkjast þessu að staðsetningu, bæði að því er
varðar staðinn sjálfan, hólrani fram úr brekkurótum, og einnig
miðað við bæ og tún. Umbúnaður grafar er einnig mjög samkenni-
legur fyrir mörg önnur norðlenzk kuml, sem fundizt hafa við líka
staðhætti, lag grafar, dýpt hennar, haugur eflaust lítill frá upp-
hafi og nú að mestu horfinn, hestur grafinn til fóta manni í sömu
gröf. Eftirtektarvert er, að ekkert grjót hefur verið í kumlinu, og
er hitt algengara, að nokkur kumldys sé, en að vísu hafa mörg
grj ótlaus kuml fundizt áður.
Það sem ef til vill vekur mesta forvitni er það, að engin manna-
bein skyldu vera í kumlinu. Það er þó svo augljóst sem verið getur,
að maður hefur verið lagður í þessa gröf, og miklu fremur væri
ástæða til að spyrja, hvort þeir kynnu ekki að hafa verið tveir. Má í
því sambandi benda á, að einkennilegt er, að í höfðaenda grafar-
innar voru eins og grófir í hvoru horni og ávöl upphækkun á milli,
en varla er þó mikið upp úr þessu leggjandi. Hitt vekur áleitnari
grun, að haugféð er jöfnum höndum af þeim tegundum, sem helzt
einkenna grafir karla og kvenna. Vopnin sýna til fullnustu, að
karl hefur verið grafinn hér, en skæri og snældusnúður benda til
konu, þótt hugsanlegt sé, að slíkir hlutir finnist í gröfum karla.
Fleiri orðum þarf ekki að þessu að eyða, því að ekki verður úr
rnálinu skorið, svo að einhlítt sé. Trúlegast mun vera, að í gröfinni
hafi aðeins verið einn maður, karlmaður, þótt fengið hafi hann
rneð sér nokkra kvenlega hluti til viðbótar við vopn sín. En hvar eru
bein hans? Ekki hafa þau eyðzt, því að bein varðveitast sýnilega
vel á þessum stað. Þá er ekki öðru til að dreifa en að þau hafi verið
f.iarlægð. Nú er ekkert algengara en að kuml hafi verið rofin f.vrr
a öldum og beinum raskað meira og minna. En venjulega finnast
^hörg þeirra í moldinni, og sýnilegt að ekkert hefur verið um þau
hirt. En hér hefur verið rækilega að unnið. Manni detta í hug hin
fornu fyrirmæli um að leita skyldi beina sem væru þau fé, þegar
kirkjugarður var færður. Skyldi það geta verið, að kristnir ætt-