Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 39

Þú og samfélagið
FORMALI
Eríndin þrjú, sem prentuð eru hér á eftir, voru flutt á Iandsfundum Lands-
samhands íslenzkra harnavemdarfélaga. Efnisval stóð höfundunum frjálst, og í
fljótu bragði virðist hver þeirra standa á sinni sjónarhæð og líta á þau vandamál
ein, sem þaðan blasa bezt við augum. Dýpra skoðað, er viðfangsefni þeirra þó
eitt og hið sama: maðurinn og menningarvandi hans. Sú ráðgáta er ekki ný.
Mannkynið hefir glímt við hana, síðan menn tóku fyrst að hugleiða þroska-
megund og þroskatálmanir manneðlisins, gera sér grein fyrír andstæðum þess
og fyrir tvíhverfð þeirrar menningar, sem af því sprettur. Hún verður naumast
ráðin til fullrar hlítar. Þess vegna birtist hún ávallt að nýju fyrir sjónum hverrar
kynslóðar, verður höfuðvandamál hvers tíma, markar lífsviðhorf manna og ræður
að verulegu leyti andlegum og siðgæðislegum þroska. Við þá ráðgátu verður að
fást hver sú kynslóð, sem ber fyrir brjósti uppeldi hinnar næstu; í viðfangi við
hana markar uppvaxandi kynslóð viðhorf sín og stefnu.
Því að maðurinn er ekki kyrrstöðuvera. Þróunarviðleitni og þróunarhæfni
eru honum áskapaðar. Hver kynslóð leggur sinn skerf til framvindu menning-
arinnar — mikinn, lítinn, giftusamlegan, örlagaþrunginn, háskalegan, eftir þvi
sem auðna leyfir —, bregzt við nýjum vanda og setur sér nýtt keppimark. En
framvindan greiðir ekki aðeins úr vanda, hún skapar einnig vandamál. Þess
vegna gengur menningarþróunin ekki átakalaust, eins og lífrænn vöxtur. I henni
sviptast á andstæð öfl, og fyrr en varir hefur hún Ient út í öfgum og kreppu.
Augljósastur verður okkur þó menningarvandi mannkynsins, ef við íhugum
þá arfleifð, sem hver hrörnandi kynslóð skilar hinni næstu. Á henni hvílir mörg
kvöð. Að sumu leyti er hún rangfenginn auður, að öðru leyti er hún föst í
áhættusömum fyrirtækjum. Þau örlög eru hverri kynslóð búin, að hverfa af
vettvangi frá hálfnuðum leik en eftirláta öðrum framhald og fullkomnun við-
leitni sinnar. Því er sú spurning jafnan áleitin á hug foreldra, hvernig næsta
kynslóð reynist vanda sínum vaxin, hvemig hún muni meta og ávaxta okkar
skerf og hvernig við búum hana bezt undir hlutverk sitt.
Barnavernd er því ekkert einkamál þess félagsskapar, sem kennir sig við
hana og hafði forgöngu um flutning nefndra erinda. Þvert á raótí: Barnavernd