Andvari

Árgangur

Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 108

Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 108
218 ÓLAFUR JÓNSSON ANDVARI þessari öld er núorðið óþreytandi að lýsa því yfir í viðtölum að hann sé orðinn leiður á skáldsögum og skáldsagnagerð; hann hyggst vinna stórvirki sín í öðru formi eftirleiðis. Hitt leikur mjög á huldu hver sé líklegastur eftirmaður hans, — sem leiðandi skáldsagnahöfund- ur með þjóðinni þó ekki verði það endi- lega í öðru eins veldi. Þeir tveir höfundar af næstu kynslóð sem efnilegastir hafa þótt og enda verið einna mikilvirkastir hafa hvorugur tekið af skarið um forustu sína þótt báðir hafi þeir margt vel gert. Olafur Jóh. Sigurðsson er að vísu á kafi í hálfloknum stórvirkjum, og má vera að þau eigi eftir að auka honum hróður; en fullkomin tök hans á íslenzku máli hafa enn ekki nægt honum til sköpunar veru- lega stórbrotinna verka. Guðmundur Daníelsson vann góðan sigur með Blind- ingsleik árið 1955 sem efldi mjög hinar fyrri vonir manna um framtíð hans, en ekki komst hann þar reyndar yfir hinn fræga lierzlumun sem löngum hefur verið milli hans og stórvirkjanna. Sögu- legar skáldsögur hans siðan sýnast mér allmjög að haki þeirri bók og öðrum beztu verkum hans. Og enginn hinna yngri höfunda virðist heldur ennþá hafa veitt fullgilda sönnun þess að hann sé maður sá sem koma skal. A það hefur stundum verið bent hversu mjókkað hefur á munum milli prósa og ljóðs í nútímabókmenntum. Ljóðagerðin verður frjálslegri, og sagnaskáldin koma að sinu leyti til móts við ljóðskáldin, temja sér skyld vinnubrögð. Tími hinn- ar raunsæju, umfangsmiklu skáldsögu er liðinn og virðist ekki koma aftur; allir helztu sagnahöfundar okkar tíma eru tilraunamenn í stíl, láta sér ekki nægja að taka upp ný viðfangsefni í fornu formi. Þessa sér raunar stað í íslenzkum nútímabókmenntum þótt í litlu sé, og athyglisvert er um leið að umtalsverðasta viðleitni hinna yngri höf- unda í sagnagerð fer gjarna fram í knöppu formi, smásögu eða stuttri skáldsögu. Jafnólíkir höfundar og Geir Kristjánsson, Indriði G. Þorsteinsson og Thor Vil- hjálmsson hera þessu allir vitni; og allir eru þeir í hópi efnilegustu höfunda okk- ar. Manni virðist trúlegt að deyfð sú sem hér hefur verið í sagnagerð sé senn á hvörfum og nýrra tíðinda von innan tíðar, enda bendir sumt í þá átt. En jafnauðsætt virðist að í slíkri þróun hljóti allt að fara saman: djörfung í verkefnavali, formtilraunir og vilji til nýrrar stílsköpunar og stöðugrar stílög- unar. Þjóðfélagsádeila hefur um sinn legið í láginni í skáldskap, og vel má vera að hún eigi ekki afturkvæmt á næstunni. En sjálfur uppreisnarviljinn er nauðsyn- legur aflvaki góðum skáldskap, vilji til uppreisnar gegn dauðri hefð, þröngum og sjónarhólslausum mannskilningi, list- leysi þeirrar bókmenntafabrikku sem gengur af tómum vana. 1 sumurn verkum hinna yngri höfunda virðist mér mega marka þennan uppreisnarhug, sjálfan listviljann sem stýrir endurnýjun allra bókmennta. Idér á eftir verður rætt um nokkrar helztu bækur, skáldsögur og smásögur, sem út komu árið 1961. Ekki verður gert neitt heildaryfirlit um sagnagerðina á árinu, enda kleppsverk, en það er hyggja mín að flest þau verk þar sem gætir alvar- legrar listrænnar viðleitni komi hér til umræðu. 2 Tveir höfundar af eldri kynslóð gáfu út ný verk á ármu, Jakob Thorarensen og Guðmundur Gíslason Idagalín. Staða Jakobs Thorarensens í bókmennt um okkar er alkunn, enda hefur henni oft verið lýst: hann er með öllu mótaður af skáldskaparstefnu fyrri tíðar sem raun-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.