Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 81

ANDVARI
GOÐINN I*RÁ VALÞJÓFSSTAÐ
191
jarl, var nú orðinn farinn að heilsu og
hniginn að aldri. Leitaði hann nú sætta
við andstæðinga sína Oddaverja og Þor-
varð Þórarinsson. Árið 1267 gerði hann
kunnugt, að hann ætlaði að leggja nið-
ur veraldleg völd og ganga í Viðeyjar-
klaustur. Af því varð þó ekki, því að
hann andaðist 12. janúar 1268. Hefst þá
nýr þáttur í stjórnmálum Islands.
Þorvarður Þórarinsson kom aftur út
hingað 1265. Fara ekki frekari sögur af
honurn þá, en 1268 fer hann aftur utan
og Ormur Ormsson. Sturla var þá í
Noregi og Arni Þoiiáksson biskupsefni,
Staða-Árni. Á næsta ári kom einnig valda-
mesti höfðingi landsins, Hrafn Oddsson.
Hér voru þá saman komnir allir helztu
höfðingjar á Islandi. Vafalaust má telja,
að þar hafi viðhorf Árna biskups til mála
ráðið mestu, því vitað er, að hann og
Magnús konungur voru aldavinir ævi-
langt. Árni var vígður til Skálholts 1269,
og kom hann út hingað um sumarið með
meðmælabréf konungs og skipanir erki-
biskups um ýmis nýmæli. Hófust nú hin
svonefndu staðamál. Annálar herrna, að
í þessari ferð hafi konungur skipað þá
Idrafn Oddsson og Orm Ormsson yfir
allt Island. En til þeirra valda Orms kom
aldrei, því að hann drukknaði við Noreg
árið 1270, 29 ára að aldri. Hrafn Oddsson
kom út hingað vorið 1270, en Sturla og
Þorvarður Þórarinsson urðu, að skipan
konungs, eftir í Noregi við samningu
nýrrar lögbókar fyrir ísland.
Þá er Árni biskup hóf kröfurnar á
hendur staðamönnum, var ein krafa hans
sú, að Oddastaður væri gefinn upp og
fenginn kirkjunni á vald. Þessu neituðu
eigendur, Ilálfdanarsynir frá Keldum.
Málið gekk þó eigi fram þá, biskup hik-
aði við að lýsa þá bræður í bann. Fyrir
alþingi 1271 komu út Þorvarður Þórar-
insson, Sturla Þórðarson og Indriði bögg-
ull með hina nýju lögbók, Járnsíðu, sem
bera átti undir alþingi til samþykktar.
Var meirihluti bókarinnar samþykktur
með stuðningi Árna biskups gegn því,
að konungur styddi hann í staðamálun-
um. Sumarið 1272 fóru utan Árni biskup,
Hrafn, Þorvarður og Sighvatur Hálfdan-
arson. Skyldi nú dæmt í máli Oddastaðar.
Sótti biskup málið fyrir dómi, en Sighvat-
ur varði með stuðningi Þorvarðar. Og
varð nú Oddastaður dæmdur kirkjueign.
í þessari ferð gerðist það, að nú var Þor-
varður Þórarinsson ásamt Hrafni skipað-
ur yfir allt ísland og lét konungur þá
sverja hvor öðrum trúnaðareiða í viður-
vist erkibiskups. Þá er þeir biskup, Hrafn
og Þorvarður komu heim aftur 1273
var Járnsíða samþykkt að fullu. Valda-
svæði Hrafns hefur verið Vestfirðinga-
og Norðlendingafjórðungur, en Þorvarð-
ar Austfirðinga- og Sunnlendingafjórð-
ungur.
Fyrsta veturinn eftir að Þorvarður kom
út sem valdsmaður konungs sat hann í
Odda. En um vorið 1274 fluttist hann
að Keldum á Rangárvöllum og sat þar
til 1276. Það ár ætlaði hann utan, en
knörr þann hinn mikla, sem þeir voru á,
braut við Vestmannaeyjar, en mannbjörg
varð. Komst Þorvarður því ekki utan það
ár. Á þessum árum lenti Þorvarður í
harkalegum deilum við Árna biskup.
Reyndi hann sem foringi af hendi leik-
manna að reisa rönd við kirkjuvaldinu,
sem biskup notaði til hins ýtrasta með
ofríki og löglausum yfirgangi. Bændur
þeir, sem ekki létu sér lynda fjárkröfur
og ofríki biskups, kærðu fyrir Þorvarði að-
farir biskups. En hér átti Þorvarður erfiða
aðstöðu, því biskup og konungur voru
vinir, og Idrafn Oddsson beitti sér ekki
til að byrja með gegn biskupi í deilum
hans við Þorvarð. ut af málurn þessum
skrifaði svo Þorvarður konungi árið 1276
bréf, sem talið er merkilegt varðandi
landsstjórnarmál. í bréfinu ber hann