Andvari

Árgangur

Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 52

Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 52
162 MATTHÍAS JÓNASSON ANDVARl En í siðgæðisuppeldinu brestur þessi forsenda. Með vaxandi þroska verður ung- mennið þess áskynja, að siðgæðislögmál- ið, sem við innrætum því, verður oft að þoka í verknaði okkar sjálfra fyrir sín- girni, ósannsögli og nautnafíkn. Idér kem- ur fram hinn sérstæði vandi siðgæðisupp- eldisins, sem afstaðan milli kynslóðanna spcglast skýrast í. Um leið og kynslóð hinna fullorðnu krefst ákvarðandi áhrifa á siðgæðisvitund uppvaxandi kynslóðar, skortir hana sýnilega heilindi til að raun- hæfa í eigin líferni það siðgæði, sem hún boðar í orði. En á þeirri forsendu hvílir öll fræðsla, að fræðarinn beiti þekkingunni á sama hátt og hann segir ungmenninu til um. Þessi hagnýta raunhæfing þekkingarinn- ar gefur fræðslunni fyrst gildi, svo að æskan tekur hana alvarlega. Þó er árang- ur siðfræðslunnar sérstaklega háður for- dæminu. Milli siðgæðis eldri kynslóðar- innar í orði og siðgæðis hennar í verki er mikið djúp staðfest. Því skortir boðskap okkar oft sannfæringarmátt í eyrum æsk- unnar. II. Þetta er hinn mikli þverbrestur í sið- gæðismenningu nútímans: andhverfð þess, sem er, gegn því, sem ætti að vera. Okk- ur, sem nú berum silfuryrjað hár, er gjarnt að býsnast yfir þeim erfiðleikum, sem eru á siðgæðisuppeldi æskunnar. Hinu gleymum við, hvaða þátt við sjálf og foreldrar okkar eiga í því að skapa uppeldislega erfiðar aðstæður. Við höfum beitt okkur fyrir róttækum breytingum í gerð samfélagsins, sem í framtíðinni hljóta að valda stórauknum erfiðleikum í sið- gæðisuppeldi æskunnar, ncma siðgæðis- menning okkar sjálfra öðlist meiri heil- indi og samkvæmni. Atakanlegt dæmi slíkra breytinga í gerð samfélagsins er rýrnandi menningarhlut- verk heimilisins. Að eðli og uppruna er heimilið verndarreitur, þar sem börn alast upp við einlægara hugarþel og heilsteypt- ara siðgæði en tíðkast í hinu ópersónulega samfélagi. Það varnar hinum hörðu and- stæðum samfélagsins að brjótast inn í líf barns og unglings, fyrr en þau hafa náð nokkrum þroska til að skilja þær og stand- ast. Foreldrar líta á barn sitt sem einstakl- ing og hlú að einstaklingseðli þess, en jafnframt vex það upp í samfélagi, í hópi systkina og annars heimilisfólks, og lærir smám saman að meta þá umhyggju, sem hið litla samfélag, fjölskyldan, ber fyrir því. I þessu samfélagi byrjar það að skilja þegnlegan rétt sinn og samfélagsskyldu. — Þannig rækir heimilið frá byrjun báða meginþætti siðgæðisuppeldisins, einstakl- ingsbundna siðgæðisvitund og samúð með öðrum. Iljá barninu styrkist sú tilfinn- ing, að því sé borgið, að það sé öruggt, í samfélagi fjölskyldunnar, innan vébanda heimilisins. Á blómaskeiði sínu var heimilið sér- staklega vel fallið til að rækja þetta hlut- verk. Siðgæðisuppeldið má aldrei skilja frá starfi og starfssiðgæði. Það er ekki sízt í starfinu, að viljanum lærist að lúta kröfu siðgæðisins, og skapfesta og mann- dómur nærast af sterkri rót starfsins. Því auðugra sem heimilið er að störfum og verkmenningu, því betur samrunnið sem starfið er lífi fjölskyldunnar, því auðveld- ara veitist foreldrum að rækja sinn þátt í siðgæðisuppeldi barnsins. Því fjarlægara aftur á móti sem heimilið er litandi störf- urn og verkmenningu, því hættara er við að því mistakist siðgæðisuppeldi barnsins. Aukin tæknimenning og sérhæfing draga starfið æ meir út af heimilinu og sundra ljölskyldunni í einstaklinga, sem vinna verk sitt hver á sínum stað og hver öðrum óháðir. Hið mannmarga, anna- sama heimili, sem um aldir var hinn eigin- legi menntaskóli Islendinga, er nú að
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.