Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 61

SIGURBJÖRN EINARSSON:
Með köldu blóði
i
Fyrir allmörgum árum las ég sögu af
manni einum, þýzkum verkamanni. Hún
gerist á stríSsárunum síðustu og rekur
innri feril þessa manns. Hann hefur nóg
að bíta og brenna í þjóÖfélagi national-
sósíalismans og unir hag sínum vel. Hann
hefur fulla vissu fyrir því, að margs konar
ofbeldisverk eru unnin í landinu að frum-
kvæði valdhafanna og rökstuddan grun
um ýmislegt fleira misjafnt cn hann veit
um með vissu. En hann lætur sig slíkt
cngu varða. Hann kemst vel af og telur
sig óhultan, og á meðan svo er, þarf hann
ekki að kvarta og finnst fara bezt á því
að lciða hjá sér málefni annarra cn sinna
nánustu.
Styrjöldin brýzt út og þá dregur til
þess, að söguhetjan breytir um viðhorf.
Hann verður uppreisnarmaður, að vísu
með leynd, gengur í bandalag við þá,
sem vinna að því á laun að steypa stjórn
landsins.
Hvað olli þessari stefnubreytingu
mannsins'? Það var einkum tvennt. Annað
var meðferðin á pólskum fanga í vinnu-
búðum, sem hann komst í kynni við;
hitt var frásögn ungs hermanns af því,
hvernig hann hafði ásamt félögum sín-
um svívirt franska konu og síÖan myrt
hana. Böðlarnir í vinnubúðunum og ungi
hermaÖurinn unnu sín óhæfuverk með
köklu blóði og eins og um sjálfsagÖan
hlut væri að ræða. Og þcgar spurt var,
hvernig þeir gætu gcrt þetta, var svarið
hið sama í bæði skiptin: Nú, þetta var
bara Pólverji, þetta var bara frönsk kona.
Ungi hermaðurinn var spurður, hvernig
honum rnyndi líka það, ef t. d. móðir
hans væri svona leikin. Því svarar hann
umsvifalaust: Það er ekki sambærilegt,
móðir mín er þýzk. Spurningin er m. ö.
o. fjarstæða í augum hans.
Frammi fyrir þessu kynborna, lneina
en kalda þýzka blóði setur hroll að verka-
manninum, söguhctjunni, og hann kenn-
ir nýs hita í æðum sér: Þetta er djöful-
legt hugarfar, þjóð, scm byggir sigur-
vonir sínar og framtíÖ á slíkri bugarfars-
mótun, verður að tapa. Og bann finnur,
að honum ber að leggja sitt lóð, sitt líf
á vogarskálina gegn sigurvonum þessarar
hugsunar.
Ég gríp á þræði þessarar sögu vegna
þess, að hún er svolítið brot af sögu hins
kalda blóðs. Á bak við hana er hreyfing,
sem með öruggri, demónískri eÖlisávísun
stefndi að því og tókst það að kæla
mennskt blóð niÖur fyrir núllpunkt. Og
formúlan fyrir því tæknilega afreki var
sú að telja þjóðinni trú um, að hún ætti
ekki samstöðu með öðrum mönnum,
heldur væri hún öðrum og æðri eigind-
um búin. Með því móti var hægt að virkja
hið kalda blóð til þeirrar harðúðar, sem
taldist nauðsynleg til þess, að markmiði
flokksins og foringjans yrði náð. Það byrj-
aði með afstöðunni til GyÖinga, færðist
síðan yfir á Pólverja, Frakka og Rússa og
raunar allar þjóðir, sem við var að kljást.