Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 61

SIGURBJÖRN EINARSSON:
Með köldu blóði
I
Fyrir allmörgum árum las ég sögu af
manni einum, þýzkum verkamanni. Hún
gerist á stríðsárunum síðustu og rekur
innri feril þessa manns. Hann hefur nóg
að bíta og brenna í þjóðfélagi national-
sósíalismans og unir hag sínum vel. Hann
hefur fulla vissu fyrir því, að margs konar
ofbeldisverk eru unnin í landinu að frum-
kvæði valdhafanna og rökstuddan grun
um ýmislegt fleira misjafnt en hann veit
um með vissu. En hann lætur sig slíkt
cngu varða. Hann kemst vel af og telur
sig óhultan, og á meðan svo er, þarf hann
ekki að kvarta og finnst fara bezt á því
að Ieiða hjá sér málefni annarra en sinna
nánustu.
Styrjöldin brýzt út og þá dregur til
þess, að söguhetjan breytir um viðhorf.
Hann verður uppreisnarmaður, að vísu
með leynd, gengur í bandalag við þá,
sem vinna að því á laun að steypa stjórn
landsins.
Hvað olli þessari stefnubreytingu
mannsins? ÞaS var einkum tvennt. AnnaS
var meSferSin á pólskum fanga í vinnu-
búðum, sem hann komst í kynni við;
hitt var frásögn ungs hermanns af því,
hvernig hann hafði ásamt félögum sín-
um svívirt franska konu og síðan myrt
hana. BöSlarnir í vinnubúSunum og ungi
hermaSurinn unnu sín óhæfuverk með
köldu blóði og eins og um sjálfsagðan
hhit væri aS ræSa. Og þegar spurt var,
hvernig þeir gætu gert þetta, var svarið
hið sama í bæði skiptin: Nú, þetta var
bara Pólverji, þetta var bara frönsk kona.
Ungi hermaðurinn var spurður, hvernig
honum myndi líka það, ef t. d. móðir
hans væri svona leikin. Því svarar hann
umsvifalaust: Það er ekki sambærilegt,
móðir mín er þýzk. Spurningin er m. ö.
o. fjarstæða í augum hans.
Frammi fyrir þessu kynborna, hreina
cn kalda þýzka blóði setur hroll að verka-
manninum, söguhetjunni, og hann kenn-
ir nýs hita í æðum sér: Þetta er djöful-
legt hugarfar, þjóð, sem byggir sigur-
vonir sínar og framtíð á slíkri hugarfars-
mótun, verðtir að tapa. Og hann finnur,
að honum ber að leggja sitt IóS, sitt Iíf
á vogarskálina gegn sigurvonum þessarar
hugsunar.
Ég gríp á þræSi þessarar sögu vegna
þess, aS hún er svolítiS brot af sögu hins
kalda blóSs. Á bak viS hana er hreyfing,
sem meS öruggri, demónískri eSlisávísun
stefndi að því og tókst það að kæla
mennskt blóS niSur fyrir núllpunkt. Og
formúlan fyrir því tæknilega afreki var
sú aS telja þjóSinni trú um, aS hún ætti
ekki samstöðu með öðrum mönnum,
heldur væri hún öðrum og æSri eigind-
um búin. MeS því móti var hægt aS virkja
hiS kalda blóS til þeirrar harSúSar, sem
taldist nauSsynleg til þess, aS markmiSi
flokksins og foringjans yrSi náS. ÞaS byrj-
aSi meS afstöSunni til GySinga, færSist
síðan yfir á Pólverja, Frakka og Rússa og
raunar allar þjóSir, sem við var að kljást.