Andvari

Árgangur

Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 120

Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 120
230 ÓLAFUR JÓNSSON ANDVARI ust lýsing bókarinnar að Thor freisti hér millivegar milli skáldskaparþátta sinna og ferðaþáttanna: bókin er tilraun til að gera efnivið úr eigin lífi sem fullkomnust list- ræn skil og bregða um leið upp svipmynd Evrópu í dag. Evrópulýsingu sína reynir Thor að fylla og dýpka með því að skeyta inn í sögu sína frásögn af þeim fræga doktor universalis, Erasmusi frá Rotterdam. Hún er í öðrum hluta bókarinnar, og móti benni stendur þar lýsing á járnbrautar- ferð höfundar frá Hollandi og suður til Italíu; þetta byggingarlag finnst mér skemmtilegt, og það lánast vel: þótt þessir þættir virðist óskyldir á yfirborði falla þeir vel saman í frásögninni, og andstæð- ur þeirra auka henni fyllingu og líf. Idafi ég skilið rétt hlutverk Erasmusar í verk- inu er honum ætlað að vera þar tákn og fulltrúi fornfrægrar menningar Evrópu, með kostum og göllum; hún er höfundi einkar hugstæð þótt vissulega sé hann gagnrýninn á margt í yfirborðssvip henn- ar. Kannski má segja að þetta lánist: Erasmus er skemmtileg persóna í bókinni og þáttur hans glöggur og ánægjulegur aflestrar þótt ekki eflist lesanda þar nýr skilningur á manninum Erasmusi eða verki bans. En á hitt er líka að líta að þessi saga er engin „evrópulýsing" nema þá á yfirborði og að tilefni; eins og marg- ur annar góður höfundur er Thor einatt að skrifa um sjálfan sig, og þessi óbeina sjálfslýsing hans í formi „ferðasögunnar" cr ekki sízt athygli verð. Mér er ekki grunlaust um að í framtíðinni eigi menn oft eftir að leita til þessarar bókar þegar kanna skal hin innri rök að ritmennsku Thors Vilhjálmssonar. En fyrst og fremst er þó Svipir dagsins, og nótt unnið og fágað listaverk. Og víkur þar enn að því sem athyglisverðast er um verk Thors: stílnum, Eins og áður var sagt er frásagnarhátt- ur Thors jafnan mjög persónulegur, still hans taminn og agaður, og ævinlega mjög fjarri því að vera hversdagslegur, „alþýð- legur“. Stíll Thors hefur stefnt í eina átt frá upphafi, og má fylgja þróun hans bók frá bók; það er fljótsagt að mér virð- ist Thor aldrei hafa náð jafnlangt í stíl- viðleitni sinni og í hinni nýju bók, aldrei haft fullkomnari tök á máli, formi og efnivið í senn. Myndauðgin er höfuð- cinkenni á stíl Thors, hann leitar stöðugt hinnar skörpu, hnituðu rnyndar sem segir meira í einni andrá en langt lausamál. Að þessu leyti er aðferð hans náskyld aðferð ljóðskáldsins, en þar fyrir er Thor ekki ljóðrænn höfundur: sjálf tilfinning hans fyrir manninum og stöðu hans í heiminum er söguleg að eðli. Það sem ,,gerist“ í þáttum Thors skiptir lengstaf litlu máli, framvinda atburðarásar er hon- um aukaatriði, en viðleitni hans er ævin- lega söm: uppmálun mannsins í heimin- um þann dag í dag. Allt þetta á með sínurn hætti við um ferðaþætti Thors og greinir ekki síður en skáldverkin, nemn að í þcssum skrifum er ritháttur hans oft frjálslegri, nær blaðamennsku en í skáldskaparþáttunum; þótt blaðamennska Thors sé oft dágóð er hún þó ekki sögu- leg í þessu sambandi. Og greinarnar fara heldur ekki varhluta af þeirn lýtum og kækjum sem stundum spilla stíl Thors: myndvísin getur brugðizt honum, frá- sögnin orðið ofhlaðin og forskrúfuð, setn- ingalag hans, sem löngum er þungt í vöfum, orðið knúsað og óeðlilegt úr hófi fram, orðin hlaðizt upp í hröngl á síðun- um. Þá er scm stíllinn gerist sjálfvirkur, mali áfram án tillits til innihaldsins sem er orðið úti í orðagnýnum, höfundurinn gnístir tönnum framan í lesanda sinn, en talar ekki lengur til hans. Ekki er síður athyglisvcrt að hin ríka stílfærsla og festu-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.