Andvari

Árgangur

Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 20

Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 20
130 ELSA E. GUÐJÓNSSON ANDV'flBI föður, er heldur á Kristi krossfestum, og heilögum anda, sem í dúfulíki svífur milli höfuðs guðs og höfuðs Krists. Utan um þessa mynd er mjór, tígul- laga rammi, og nema horn tígulsins við fremur breiðan leturbekk, sem um- lykur klæðið á fjóra vegu. Er í bekknum letrað á latínu með gotnesku smástafa- letri hluti úr 34. versi, 25. kafla Matteus- arguðspjalls: Venite: benedicti: Patris: mei: possidete: paratum: vobis: regnum: acon, þ. e. Venite benedicti Patris mei possidete paratum vobis regnum acons- cilet a constitutione mundi, („Komið þér hinir blessuðu föður míns og takiö að erfð ríkiÖ, sem yður var fyrirbúið frá grund völlun licims"). í þríhyrningunum, sem myndast milli leturbekksins og tígulsins, eru tákn guðspjallamannanna: örn Jó- hannesar, engill Matteusar, naut Lúkasar og ljón Markúsar. Halda þau á letur- böndum með nöfnum sínum. Þrenningarmyndir af líkri gerð og á Enschede klæðinu þekkjast í vestrænni myndlist, allt frá síðari hluta 12. aldar.8 Eins og áður segir, var klæðið í leiðarvísi Twenthesafnsins talið vera frá 14. öld. 1 grein sinni tekur frú Kalf, að því er séð verður, ekki ákveðna afstöðu til þessarar tímakvörðunar. Eitt atriði þrenningar- myndarinnar á Enschedeklæðinu virðist þó útiloka, að það geti verið eldra en frá lokum 15. aldar. Er atriði þetta búninga- sögulegs eðlis. Drottinn er á myndinni klæddur síðri, víðri kápu, opinni niður úr að framan, með löngum ermurn og fremur breiðum sjalkraga. Kápur af þess- ari gerð komu ekki frarn í Vestur-Evrópu fyrr en um 1485, en voru mikiÖ í tizku á fyrri hluta 16. aldar, einkum meðal eldri manna og lærðra.9 Má því varla gera ráð fyrir, að klæðið sé saumaÖ fyrr en um eða eftir aldamótin 1500. Hár- og skeggsnyrting drottins mælir einnig fremur með þessari tímasetningu en móti. Önnur atriði myndanna á ldæSinu eru athyglisverð og virðast styðja það, að klæðið sé íslenzkt. Frú Kalf bendir á í rit- gerð sinni, að handaburður drottins sé með öðru móti en á þrenningarmyndum, sem hún kannast við.10 Hún minnist þó aðeins á eina gerð, en um tvær gerÖir virðist hafa verið að ræða. Heldur drott- inn ýrnist báðurn höndum undir þvertré krossins eða lyftir annarri hendi í blessun, en hinni í bæn, og stendur þá krossinn fyrir framan hann. Mynd af fyrri gerð- inni er meÖal annars að finna á íslenzkri silfurpatínu frá fyrri hluta 14. aldar,11 en síðari gerÖina má sjá til dæmis á enskum altaristöflum úr alabastri frá 15. öld.12 Á mynd Enschedeklæðisins gerir drottinn hins vegar hvort tveggja í senn að blessa og halda á krossinum. Lyftir hann hönd- um í blessun og bæn, en þvertré krossins hvílir í olnhogabótunum. Hvort þessi myndgerð sé sérstakt íslenzkt fyrirbæri skal látið ósagt, en víst er, aÖ sömu handa- burði er að finna á mynd í íslenzku Jóns- bókarhandriti frá 150713 og að öllum lík- indum einnig í handritalýsingu í Skarðs- bók frá 1363,14 þótt sú mynd sé of ógreini- leg til þess að hægt sé að segja um það með fullri vissu. í framhaldi af þessu mætti nefna, að á tákni Markúsar guðspjallamanns, ljóninu, cr á Enschedeklæðinu dregið greinilegt mannsandlit. Á tákni Markúsar á ofan- greindri mynd í Jónsbókarhandriti frá 1507 er einnig mannsandlit. Ekki er fund- ið dæmi um þetta frá öðrum löndum, en það er þó ekki kannað enn sem skyldi. Þess má geta, að nefnt Jónsbókarhandrit var gert af að öðru leyti óþekktum manni, Jóni Sveinssyni, sem álitið er, að hafi ver- ið prestur á Noröurlandi. Sé nú taliÖ víst, að klæðið í Twenthe- safni sé íslenzkt, hlýtur að vakna spurn- ing um, úr hvaða kirkju það sé komiö. Þeirri spurningu er þó ekki auÖsvarað.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.