Andvari

Árgangur

Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 105

Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 105
ANDVARI SKÚLI MAGNÚSSON OG IIPPHAF REYKJAVÍKUR 215 urunum er lieimilt að hafa verzlunarútibú í þeim héruðum, er liggja undir hvern haupstað, einnig er þeim lcyft að útvega sér kaupvarning úr öllum ríkjum og löndum konungs og senda vöru hvert á land sem þá lystir. Handverksmönnum er einnig lieitið hæfilegum náðanæitingum, ef þeir vilja setjast að í kaupstöð- um. Þeir hafa rétt til að gerast meistarar og selja smíðisgripi sína og vinnu á sarna hátt og kaupmenn, en ekki rnega þeir hafa aðra kaupverzlun. I 20 ár eru allir borgarar kaupstaða undanþegnir manntalsskatti, tolli og öðrum útlátum til ríkisins. Timbur og annað byggingarefni til fyrsta tilbúnaðar kaupstaðanna á Islandi skal flutt inn án innflutnings- og útflutningsgjalds. Byggingarstæðum skal útbýtt borgurunum ókeypis á þann hátt, að þau séu eigi of náin livort öðru og skal hverjum húsgrunni fylgja litið garðnæði. Hin rausnarlegu „fríheit" kaupstaðatilskipunarinnar og afnárn einokunar dældu nýju blóði í Reykjavík, sem hafði hnignað við hrömun iðnaðarstofnan- anna. Svo sem áður er sagt höfðu verzlunarhús Hólmskaupstaðar verið í Effersey síðan á 17. öld. Þau voru nú flutt á árunurn 1779 og 1780 til Reykjavíkur, og var ástæðan meðal annars sú, að aðalforstjóri stofnananna hjó í íbúðarhúsi þeirra (nr. 1) í Reykjavík, en hann var í sama mund verzlunarfulltrúi konungs. Verzl- unarhúsin voru sett niður við sjó, í Grófinni, þar sem nú er Geysisverzlun. Tæpurn þremur mánuðum eftir útkomu kaupstaðatilskipunarinnar var útmælt land í heimajörð Reykjavíkur handa kaupstaðnum, 12. febrúar 1787. Svo sem eðlilegt var hlutu byggingar iðnaðarstofnananna að ákvarða að miklu leyti marka- línu kaupstaðarlóðarinnar: í vestri var markalínan dregin frá Sjóbúð við fjöruna í suðurátt meðfram verksmiðjuhúsunum austan Grjótahjáleigu, þá hornrétt á Lækinn í austur, meðfram Læknurn til sævar og síðan fylgt fjöruborðinu vestur að Sjóhúð. Við þessa lóð var einnig hætt Amarhóli og heimalandi Arnar- hólskots og loks Effersey. Þessar síðastnefndu jarðir missti Reykjavík að visu brátt aftur um nokkurra áratuga skeið. I maímánuði 1792 var gerð ný útmæling á kaupstaðarlóð Reykjavíkur og var þá bætt við hana StuÖlakotshjáleigu og mestum hluta Skálholtskots. Ut- mælingargerðin ber Ijóslega með sér, að umskipti em að verða í Reykjavík: enn er byggðin mest þar sem standa hús stofnananna, með þeinr nöfnurn, er greina frá iðju þeirri og handverki, sem þar hefur verið stunduð, en nýtt hverfi er að rísa upp meÖfram sjónurn, verzlunarhús danskra kaupmanna, sem komið hafa úr öllum löndum og ríkjum Danakonungs, frá Noregi, Slesvík og Danmörku, til að njóta þeirra fríðinda, sem borgurum var heitið í kaupstaðatilskipuninni. Llpp úr troðningi verzlunarþjóna og viðskipta myndast ný gata meðfram sjón- um, fyrst kölluð Þvergata, þá Strandgata, nú Hafnarstræti, og liggur austan frá Læk í vestur og myndar rétt horn við Aðalstræti, götutroðning verkafólksins í
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.