Andvari - 01.07.1962, Page 111

ANDVAIU
ISLENZK SAGNAGLRÐ 1961
221
að sjálfsögðu náskylt. Sagan er lífvana
vegna þess að höfund brestur þrótt til
að skapa „heimspeki“ sinni lifandi per-
sónur, færa hana í nothæfan sögubúning.
Og íburður og málskrúð verða aðeins
ítrekun þessara mistaka.
3
Viðleitni Guðmundar Daníelssonar í
Syni mínurn Sinfjötla er um rnarga hluti
athyglisverð. Sjálft viðfangsefni hans er
stórbrotið og vandmeðfarið: hann sækir
sögu sína að öllu meginefni í Völsrmga-
sögu og freistar þess síðan að gera nýjan
vef um þessa uppistöðu, raunsæilega
skáldsögu í nútímasniðum, án þess þó að
hnika verulega hinni fornu undirstöðu.
Slíkt er allstórmannlega í fang færzt, og
hlýtur sá höfundur að eiga nokkuð undir
sér sem telur sér þessa braut færa. En
spyrja ber að leikslokum fyrst og vopna-
viðskiptum síðan.
Eins og fyrr segir sækir Guðmundur
söguefni sitt í Völsungasögu, nánar til-
tekið fyrstu 10 kapítula hennar, og hefur
ennfremur nokkurn stuðning af báðurn
kviðum Idelga Hundingsbana í Eddu; þá
hefur hann og lesið vandlega ritgerðir
Barða Guðmundssonar um uppruna ís-
lenzkrar skáldmenntar. Athyglisvert er
hversu náið höfundur fylgir söguþræði
Völsungasögu um öll meginatriði; hann
sneiðir að vísu hjá hinum ævintýralegri
þáttum hinnar fornu sögu og mildar til
rnuna frumstætt grimmdaryfirbragð henn-
ar, dregur þannig úr harðleikni Signýjar
við syni sína og sleppir barnadrápum
þeirra Sigmundar svo að dæmi séu nefnd,
en sjálfri atburðarás sögunnar er fylgt
fast eftir, og þaðan hefur Guðmundur
Daníelsson alla beinagrind sinnar sögu.
En þess utan verður ekki annað séð en
höfundur heimti skilning sinn á sjálfu
sögufólkinu að mestu úr Völsungasögu,
freisti þess að túlka persónur sínar í sem
fullkomnustu samræmi við fyrirmyndina.
Má vera að ég hafi lesið rangt, en mér
virðist Sonur minn Sinfjötli engin tilraun
til að yrkja upp Völsungasögu eða spinna
nýja sögu úr efnivið hennar, öllu heldur
er hér reynt að endursegja söguna í nú-
tímasniðum og að smekk skáldsagnales-
enda nútíðar. Eykur höfundur enn á
vanda sinn með þessum hætti, svo sem
vikið verður að.
Búningur sá sem Guðmundur Daníels-
son velur sögu sinni, frásagnarháttur
hennar, orkar að sínu leyti nokkurs tví-
mælis. Hann forðast að vísu þá villu að
fyrna málfar eða stílsmáta til muna, apa
í blindni fornan söguhátt, en hann mótar
sér ekki heldur nútíðarlegri hetjustíl, virð-
ist ekki einu sinni leitast við það. Stíll
hans á sögunni er umfangsmikill lýsinga-
stíll með viðleitni til Ijóðrænu sums stað-
ar, og meir stefnt að uppmálun en krufn-
ingu og túlkun söguefnisins. Sagan er
orðmörg úr hófi fram og endurtekninga-
söm og víða freistað íburðar og stílfæring-
ar bæði í lýsingum og samtölum. Höf-
undur leitar víða fanga um mál, hann
notar jöfnum höndum fornlegt mál og
hátíðlegt og nútíðarmál, jafnvel af hvers-
dagslegasta tagi. Fer ekki hjá að vand-
þrætt verði meðalhófið, annars vegar hætt-
ir við lágkúru, hins vegar uppskafning,
og þótt segja megi kannski að höfundur
verjist áföllum furðanlega má finna á
sögu hans ýmis lýti af þessum rótum
runnin. Iditt er þó verra að honurn lánasl
ekki að samræma stílviðleitni sína sjálfu
söguefninu, og af því leiðir að stíllinn
hefur falskan hljóm söguna á enda.
Viðhorf höfundar er alls staðar hins
alsjáandi sögumanns, hann segir frá
og lýsir jöfnum höndum umhverfi, at-
burðum, athöfnum og innra lífi sögu-
fólks, og alls staðar af hinum sama
sjónarhól. Að jafnaði freistar hann raun-
særrar túlkunar sögunnar, leitast við að