Andvari - 01.03.1969, Qupperneq 179

ANDVARI
UM GRÓANDI ÞJÓÐLÍF ÞORSTEINS THORARENSENS
177
Þorsteinn virðist hafa mikla löngun til að gera hlut Sigurðar Jónssonar í
Yztafelli sem minnstan. Ekhi leggur hann þó alúð við að vanda sig um að hafa
frá réttum staðreyndum að segja um hann. Segir hann Sigurð hafa náð hæst-
um aldri í „valdakvartett" Huldufélagsins, og „lenti þá í því í ellinni að vera
skipaður ráðherra, er Framsóknarflokkurinn var að rísa til valda“. Sigurður varð
eigi nema tæpra 74 ára gamall (fæddur 28. janúar 1852, dáinn 16. janúar 1926)
eða fullum 19 ámm yngri en Benedikt frá Auðnum varð, er hann lézt fullra
93 ára. Einnig er ofsagt, að Sigurður hafi verið kominn í elli, er hann var skip-
aður ráðherra. Þá var hann tæplega 65 ára, og hefur margur orðið ráðherra eldri,
enda var hann þá enn vel ern. Idins vegar eltist hann ört, eftir að hann varð
ráðherra, enda tók hann starf sitt mjög alvarlega á þeim erfiðu árum við lok
fyrri heimsstyrjaldarinnar. Sagan um hans erfiðu stjórnarstörf þá hefur enn
ekki verið sögð, svo að gagn sé að, en því er ekki að kvíða, að hann fái vansæmd
af, ef hún verður af vandvirkni um sannindi samin. Það er mjög leiðinlegt fyrir
Þorstein Thorarensen að gera að sinni umsögn í riti, sem hann ætlast til að
skoðað sé sem sagnfræði, þá bakmælgi, er ábyrgðarlausir pólitískir andstæð-
ingar Sigurðar reyndu að læða út meðal manna, þá, að hann væri „aðeins vilja-
laust verkfæri í höndunum á Jónasi frá Hriflu“ — í þeirn tilgangi einum að láta
hann kenna á þeim óvinsældum og þeirri tortryggð, er Jónas hafði meðal and-
stæðinga sinna. Ég átti þá oft leiÖ til þeirra beggja, Sigurðar og Jónasar, og veit
það vel, að Sigurður lét ekki segja sér fyrir verkum og hélt þeim félagslegu
vinnubrögðum, er hann hafði tamið sér. En þeir Jónas höfðu veriS sveitungar
og voru flokksbræður og vinir, og mat Jónas Sigurð mikils sem sér eldri mann
og mun trauðlega hafa metið annan mann meira á þeim árum. ASeins eitt mun
ekki vera tilhæfulaust í orðrómi þessum: Jónas var mildu fleiri mönnum kunn-
ugur í Reykjavík en SigurSur, einkum fyrst eftir að hann kom til Reykjavíkur,
og af þeim sökum leitaði Sigurður stundum ráða hjá Jónasi, er velja þurfti
menn til starfa.
Um samstarf Sigurðar viS jafnaldra sína og félaga í Suður-Þingeyjarsýslu er
það annars að segja, aS hann hafði að tvennu leyti nokkuð erfiða aðstöðu: hann
var ekki í nábýli við helztu samverkamenn sína, og sveitin hans var þá ein af
fátækustu sveitum héraðsins. Það varð því talsvert þung kvöð á herðum hans
að halda uppi hlut hennar, en hann þótti gera þaS með prýði. Það er alrangt,
sem Þorsteinn segir, að hann hafi „sjálfsagt" ekki ráðið miklu „í hópnum".
Hann var þar alltaf mjög mikils metinn, og er til marks um það, að þegar fyrst
var stofnað til sambands kaupfélaga landsins 1902, var ekki sneitt hjá húsi hans,
heldur völdu fornir félagar hans það til stofnfundarins.
Eins og Þorsteinn virðist hafa undarlega löngun til að gera hlut SigurSar
12