Andvari - 01.01.1978, Side 22

20
HALLDÓR KRISTJÁNSSON
ANDVARI
V
Hermann Jónasson náði kosningu á Ströndum, og Framsóknarmenn
urðu 15 á þingi. Sjálfstæðismenn voru 20, en Alþýðutlokkurinn fékk 10
menn. Af frambjóðendum Bændaflokksins náði Hannes Jónsson einn
kjöri, en fékk með sér tvo uppbótarmenn, Magnús Torfason og sr. Þor-
stein Briem. Ásgeir Ásgeirsson var kosinn utan flokka. Framsóknarflokk
og Alþýðuflokk skorti því eitt atkvæði til að liafa meiri bluta í báðum
deildum. Þessi tæpi meiri bluti byggðist á blutkesti um annað sætið í
Skagafirði, þar sem kjörstjórn taldi atkvæði jöfn. En þeir Magnús Torfa-
son og Asgeir Asgeirsson komu til liðs við meiri hlutann, og tók Ásgeir þá
upp samstarf við Alþýðuflokkinn.
Framsóknarflokkurinn fól Hermanni Jónassyni stjórnarmyndun. Yms-
um þótti eðlilegt, að Jónas Jónsson yrði forsætisráðherra. Idann var for-
maður Framsóknarflokksins og liafði verið ábrifamesti talsmaður bans, svo
að enginn átti meiri blut í kosningasigri flokksins en bann. Hins vegar
vildi Alþýðuflokkurinn ekki ganga til samstarfs undir forystu bans, og
sumir þingmenn Framsóknarflokksins létu sér það vel líka. Því varð fullt
samkomulag um Hermann. Ríkisstjórn bans var skipuð 28. júlí. Ráðberr-
ar með honum voru Eysteinn Jónsson og Haraldur Guðmundsson. Engin
ríkisstjórn á Islandi befur baft eins lágan meðalaldur, 35 ár. 1 iltölulega
ungir menn bafa blotið ráðherratign, Hannes Hafstein og Sigurður
Eggerz 39 ára og Einar Arnórsson 35 ára. En það er einsdæmi, að Alþingi
bafi myndað stjórn með forsætisráðberra, sem aldrei hafði á þingbekk setið.
Þetta var atbafnasöm ríkisstjórn og sat ekki á friðstóli. Kalla rná, að
fyrsta verk hennar væri að bækka kaupgjald. Vegavinnukaup var hæst 90
aura á klst., og bafði þó oft verið unnið fyrir lægra kaup, allt niður í 65
eða 60 aura. Nú var það ákveðið ein króna um land allt. Stefnan, sem
Tryggvi Þórhallsson lýsti í nóvember 1933, var komin til framkvæmda.
Það voru orðin þáttaskil í stjórnmálasögu Islands. Ríkisvaldið lagði fram
almannafé til að balda uppi almennri kaupgetu. í öðru lagi voru sett
bráðabirgðalög um afurðasölu landbúnaðarins.
Á haustþingi 1934 voru samþykkt lög um sunr brýnustu stefnumál
stjórnarinnar. Þar voru afurðalögin svonefndu; lög um meðferð og sölu
mjólkur og rjóma o. fl. og lög um ráðstafanir til þess að greiða fyrir við-
skiptum með sláturafurðir og ákveða verðlag á þeirn, eins og þessir laga-
bálkar bétu. Þá voru sett lög um verkamannabústaði, um vinnumiðlun,
um síldarverksmiðjur ríkisins. Árið 1935 bættust svo við ýmis lög:
um