Andvari - 01.01.1978, Qupperneq 24

22
HALLDÓR KRISTJÁNSSON
ANDVARI
af þeim, sem setiÖ höfðLi við bezta markaðinn án þess þó að geta fullnægt
honum. I öðru lagi var stefnt að því að fullnýta markaðinn í Reykjavík,
fullnægja eftirspurn, og selja gerilsneydda mjólk. Vilmundur Jónsson land-
læknir, sem var einn af þingmönnum Alþýðuflokksins og átti drjúgan
þátt í löggjöf þessara ára um heilbrigðismál og félagsmál, reyndi að opna
augu manna fyrir því, hve ægilegur sýkingarvaldur mjólkin gæti verið, ef
sýkingarhætta væri frá henni á annað borð. Stjórnarflokkarnir höfðu beðið
eftir tækifæri til að framkvæma stefnu sína. Hin nýja löggjöf var því
meira og minna undirbúin. Afurðalögin voru sett sem bráöabirgðalög strax
er séð var að þingmeirihluti væri fyrir þeim. Þannig höfðu báðir flokkar
tiltæk frumvörp um helztu áhugamál sín.
Þar sem Hermann Jónasson var landhúnaSarráðherra, kom það í hans
hlut að mæla fyrir afurðasölulögunum og fylgja þeim frarn. Öllurn her
saman urn, að það hafi hann gert skörulega. I samhandi við mjólkurskipu-
lagið rná geta þess, að dreifingarkostnaður minnkaði verulega eftir að sam-
salan tók til starfa, svo að árið 19B5 var hann ekki helmingur þess sem
veriÖ hafði 1933 og árið 1936 var hann töluvert innan við þriðjung Jress
sem áður var, 4,75 aurar á lítra í stað 17 aura 1933. Mjólkin hafði að vísu
vaxiÖ mjög rnikið, en samt hafÖi úthorgunarverð til bænda hækkað nokkuð.
Þetta var mikilvirk ríkisstjórn, enda voru ráðherrarnir allir menn á
léttasta skeiði og hver um sig afreksmaÖur til starfa. Enda Joótt Haraldi
Guðmundssyni þætti gott að sofa um morgna og Jress hafi stundum gætt
í dómum um hann, var hann flestum mönnum afkastameiri. Á mörgum
sviðum er örðugt að greina, hvern þátt hver einstakur ráðherra á i lög-
gjöfinni og hvað er frá öðrum komið. Á þessum árum var lagÖur grund-
völlur að Jrví atvinnulífi, sem Jrjóðin hefur húið að síðan, og mótuð sú
félagsmálalöggjöf, sem byggt hefur verið á og aukið við síðan.
Mun það lengi halda uppi nafni fyrsta ráðuneytis Hermanns Jónassonar.
Og vissulega hlýtur mönnum að linnast meira til um Jrennan árangur, þegar
Jiess er gætt, hve örðugur þjóðarhagur var.
Arið 1936 hafði ríkisstjórnin að mestu framkvæmt stefnuskrá sína,
sem í málefnasamningnum var. Aljrýðuflokkurinn vildi Jiá gera nýjan
málefnasamning. Þegar þetta gerðist, var Alþýðuflokkurinn að formi til
nánast hið sanra og Alþýðusambandið. Enginn var kjörgengur á Aljrýðu-
sambandsþing, nerna hann væri Alþýöuflokksmaður, og Aljrýðusamhands-
Jring var flokksjring Alþýðuflokksins og sagði honum fyrir verkum. Aljrýðu-
flokkurinn klofnaði 1930 eftir langvinn átök, og Kommúnistaflokkur ís-