Andvari - 01.01.1978, Page 46

44
JÁTVARÐUR JÖKULL JÚLÍUSSON
ANDVABI
ára, sjónlítil. Hér er rétt að staldra við
og svipast ögn um. Hér er getið kvilla,
sem hefir þjáð býsna marga á þessum
löngu liðnu árum, sjóndepru. — Auk
svonefnds ölmusufólks, sem betur verð-
ur getið, var 19 ára vinnukona sjóndöp-
ur. Það var Guðrún Sigurðardóttir á
Kinnarstöðum. Þá var Herdís Þórðar-
dóttir 76 ára í horninu hjá syni sínum,
bóndanum í Borg. Hún var sjónlítil og
örvasa. - Attundi elzti verður fyrir okkur
Auðun Jónsson 57 ára, fótlama og lítt
skyggn. Þau hjón voru áður nefnd,
Hróðný og hann. Um þá miklu mæðu-
fjölskyldu segir: „Þessi hjón og þeirra
börn aum og vesöl,“ enda var Helga
litla „stórlega veik“ og Guðný „illa
krönk af slæmum veikleika.“ Sjóndepra
föðurins hefir efalítið átt drjúgan þátt í
bágindum þeirra allra.
Þessu næst verður fyrir okkur hóp-
ur, sem speglar aldarfarið líklega betur
en nokkuð annað. Okkur eru kynntar
þær Guðrún Jónsdóttir 52 ára og jafn-
aldra hennar, Valgerður Sigurðardóttir.
Ennfremur Valgerður Andrésdóttir 47
ára og Guðrún Skúladóttir 44 ára. Um
þessar fjórar konur, allar á bezta aldri,
sem nú væri talið, segir: Þessar fjórar
eru ekkjur, fátækar og fáráðar. — Meðal
þessara ekkna geta hafa verið mæður
einhverra þeirra föðurlausu barna, sem
fyrr voru talin upp á hreppsframfæri.
En hvort sem svo var eða ekki, þá segir
þetta æðiótrúlega sögu. Fjórar ekkjur
um og innan við fimmtugt allar á sveit-
arframfæri. Um þær er engra annmarka
getið nema fátæktar og fáræðis. Hvern-
ig vék því við, að þær voru allar dæind-
ar til sveitarframfæris? I’ar verður næsta
erfitt um svör.
Næst að árum voru þau Guðrún
Jónsdóttir og Jón Þorsteinsson jafnaldra,
nákvæmlega fertug. Hún var næstum
sjónlaus, og hann var lítt skyggn. Þau
voru 5. og 6. íbúi sveitarinnar, sem getið
var um sjóndepru hjá. Sá kross, sem á
þau var lagður, var einn saman meira
en næg ástæða til að dæma þau til
sveitar. Sjöundi íbúinn, sem bar kross
sjónleysisins, var hún Guðrún Bárðar-
dóttir. Hún var sjónlítil, ekki nema 17
ára, hafði misst föður og móður, skert
að vitsmunum, eins og meitlað orðfæri
teljaranna greinir. Áður voru nefnd Guð-
mundur Arason, 38 ára, án tiltekinna
kvilla, Jón Þórðarson 23 ára, mjög van-
fær, og hún Guðný Auðunardóttir 21
árs, illa krönk. Þá eru eftir þrjár konur
án vitnisburðar af nokkru tæi. Ingi-
björg Gunnlaugsdóttir 35 ára, Anna
ICetilsdóttir tvítug og Guðrún Auðunar-
dóttir 19 ára. Mikla undrun vekur það
og spurn, að allar þessar ungu konur
skuli vera á sveitarframfæri. Hvaða
aldarmein dæmdi þær til þess hlutskipt-
is? Það er tregavakin spurn, sem aldrei
fær svar.
Manni flýgur í hug, að Anna sé systir
móðurleysingjanna Guðleifar og Jóns.
Hefir hún komizt í þannig kyrking í
uppvextinum, að henni væri ofviða að
verða vinnuhjú, hvað þá húsmóðir?
Guðrún hefir varla verið systir Auð-
unarbarnanna fimm, hver sem hún ann-
ars var. Auðunsnafnið var ekki fátítt,
því að tvær húsmæður voru Auðuns-
dætur. En jafnnær erurn við um, hvað
vængstýfði þessar nítján og tuttugu ára
stúlkur.
Nú hefir verið gerð nokkur grein fyrir
stéttaskiptingu, fjölskylduskipan, aldri
og sumum heilsubresti meðal íbúa Reyk-
hólasveitar. En ekki er alll búið enn.
Ekki var Guðrún Bárðardóttir ein skert
að vitsmunum. í Hlíð átti ekkjan Ragn-
heiður, sem þar bjó með sjö hjú og