Andvari - 01.01.1978, Page 81

ANDVARI BESSASTAÐAPRENTSMIÐJA OG BLAÐAÍITGÁFA SKÚLA THORODDSENS
79
smiðjuhúsinu. Ég er þakklátur Birgi
Isleifi Gunnarssyni þáverandi borgar-
stjóra og Gunnari Sigurðssyni bygging-
arfulltrúa borgarinnar fyrir aðstoð er
þeir veittu mér við þessa leit. Ég er einn-
ig þakklátur Einari Sigurðssyni, en fyrir
hans atbeina átti ég þess kost að mæla
grunn prenthússins á Bessastöðum og
naut við það leiðbeiningar Kristjáns
Eldjárns forseta. Mál grunnsins kom
heim við mál hússins á Laugavegi 32.
Við samningu ritgerðarinnar kom í
Ijós, að réttast væri að einskorða hana
ekki algerlega við Bessastaðatímabilið,
heldur gera einnig að nokkru grein fyr-
u' sögu prentfélagsins á I safirði og út-
gáfu Þjóðviljans frá upphafi.
Við gerð bókaskrárinnar hefur verið
farið yfir Ritaukaskrár Landsbókasafns-
ins og bókaskrár Eialldórs Hermanns-
sonar. Einnig var farið yfir erfiljóð, graf-
skriftir og tækifæriskvæði Landsbóka-
safnsins. Kvæði þessi eru oft aðeins
merkt upphafsstöfum, en grennslazt var
fyrir um höfunda þeirra. Hallgrímur
Jónsson var kennari á Álftanesi 1901-
02. Hann orti kvæði til Maríu V. Hall-
grímsdóttur, dóttur sinnar, á eins árs
afmæli hennar, og var það prentað á
Bessastöðum. María telur, að önnur
kvæði merkt H.J. séu eftir föður sinn.
Eitt þessara kvæða, Sjómanna minni,
er í ljóðabókinni Bláklukkum, sem
Hallgrímur lét prenta 1906. Það er
sama kvæði og Kveðja til sjómanna,
merkt H.J., en fyrsta erindinu er sleppt
í Bláklukkum. Sum ljóðanna eru merkt
B.J., og er líklegast, að höfundur þeirra
sé Bjarni Jónsson, sem var kennari á
Álftanesi 1902-04. Bjarni var síðar,
1908-43, meðhjálpari við Dómkirkj-
una í Reykjavík. Ég hef talað við ætt-
ingja Bjarna og Svein Erlendsson,
hreppstjóra á Álftanesi, um höfunda
kvæðanna.
Þórður Ág. Henriksson prentari at-
hugaði með mér bækur og aðra prent-
gripi frá Bessastöðum.
I. Skú/i Thoroddsen og upphaf blaðaútgáfu á Isafirði.
1. Frá Skiíla og
Skúli Thoroddsen var fæddur í Haga
á Barðaströnd 6. janúar 1859. Foreldrar
hans voru Jón Thoroddsen sýslumaður
1 Barðastrandarsýslu, sonur Þórðar Þór-
oddssonar bónda á Reykhólum, og
Kristín Ólína, dóttir Þorvalds Sívert-
sens umboðsmanns í Hrappsey. Þegar
Skúli var þriggja ára, fluttist Jón faðir
hans að Leirá í Leirársveit, þar sem hann
Var orðinn sýslumaður í Borgarfirði.
Þar lézt hann árið 1868. Fluttist þá
ekkja hans, Kristín Ólína, til Reykja-
víkur. Ætlaði hún að láta alla syni
Slua ganga menntaveginn, en þeir voru
starfi hans á ísafirði.
fjórir talsins. Elztur þeirra var Þorvald-
ur, svo komu Þórður, Skúli og Sigurð-
ur. En þetta var erfitt verk fyrir móður
þeirra, því að bú hennar og Jóns reynd-
ist vera þrotabú.
Skúli fór í Lærða skólann haustið
1873, og sóttist honum námið vel. Tók
hann fyrri hluta burtfararprófs 1877 og
stúdentspróf 1879. Seinni hluta skóla-
tímans tók Skúli nokkurn þátt í skóla-
lífinu. Voru þá deilur meðal skólapilta.
Skiptust þeir í tvær fylkingar, er höfðu
með sér sitt hvort félagið, Bandamanna-
félagið og Ingólf. Margir skólapiltanna,