Andvari - 01.01.1985, Side 71

ANDVARI
GUÐMUNDUR G. HAGALlN
69
is þeim, heldur tekur hana á arma sér og ber hana yfir alla erfiðleika
án þess að til átaka komi [...]. Maðurinn á peninga eins og skít.
Hann kaupir hey, eins og honum sýnist og hann þarf' og borgar allt
í reiðu, hann kaupir bát líka fyrir peninga út í hönd og prjónavél
handa konunni sömuleiðis.
Fyrst þessi átök rénna út í sandinn, verður persónusköpun óljós:
Af því að Guðmundur er kominn út úr öllu sambandi við fólkið,
kann ekki að setja sögur sínar í samband við liið stórbrotna í hvers-
dagslegustu viðfangsefnum alþýðumannsins, þá verður hann að
sækja púðrið í söguna til hins óvenjulega, svo sem nautaats og
kvennanauðgana. Höfuðviðfangsefni alþýðukonunnar, Porbjargar í
Vogum, verða brjálæðiskenndir kynferðisórar.
Raunverulegar andstæður sögunnar verða þá milli einstaklingsins, sem
spjarar sig af óheyrilegum dugnaði og auðgast af eigin rammleik, og hins-
vegar er
eina fátæka heimilið sem við söguna kemur [ . . . ] þar sem fram íára
skipulegar umræður, alveg eins og það væri kratafundur á ísafirði,
og teknar formlegar ákvarðanir og þær framkvæmdar skipulagslega
nteð ferðalögum eftir ákveðinni ferðaáætlun. Eða hvað segja menn
um annað eins og það, að heil fjölskylda haldi fundi að næturlagi og
beini almennri áskorun til frumburðar heimilisins um að hregða sér
til næsta bæjar og nauðga húsfreyjunni?
Af þessu, meðal annars, ályktar Gunnar, að sagan sé fyrst og fremst lof-
söngur um einstaklingsframtakið. Pessi skilningur á sögunni hefur ríkt
síðan, enda mun Ólafur Thors hafa sett hann fram líka, í útvarpi 1. desem-
ber, viku á undan Gunnari. Svo virðist sem það hafi þó aðeins verið eins og
venjulegt er um bókmenntatilvitnanir stjórnmálamanna, eitthvað á þessa
leið: „„Það kostar að vera karlmaður, Pórður Sturluson", eins og skáldið
Guðmundur Gíslason Hagalín segir í hinni snjöllu bók sinni, Sturla í
Voguin.“ Gegn þessari tangarsókn andstæðra stjórnmálaafla mátti sín
einskis túlkun höfundar sjálfs í blaðaviðtali, og ritdómara helstu blaða og
timarita: Morgunblaðsins, Tímans, Skírnis og Nýrra kvöldvakna, þ. á m. ílokks-
bróður höfundar, Sigurðar Einarssonar, í Tímariti Máls og menningar, mál-
gagni vinstriaflanna."’ Mætti þó augljóst vera hverjum lesanda sögunnar,
að sú túlkun er rétt, en hin ekki; sagan er ákafur boðskapur gegn einstakl-
mgshyggju, en fyrir samhjálp alþýðu! Vissulega er hetjudýrkun áberandi í
sögunni, eins og í fleiri sögum Guðmundar. En það má þá segja, að sagan
verði að útmála þann útbreidda hugsunarhátt vel, til að geta tekist á við