Andvari - 01.01.1985, Side 93

ANDVARI
JÓNAS JÓNSSON OG MENNINGARSJÓÐUR
91
grundvelli Odds Björnssonar, þá hverfur þessi afsökun fyrir hina
svokölluðu hludausu eða ópólitísku menn. Þá verða tvær andstæðar
útgáfur í landinu. Annarsvegar hin íslenska úgáfa Menningarsjóðs.
. . Hin útgáfan verður fyrirtæki kommúnista. Þar mun hið fasta tak-
mark verða að leysa sundur hið íslenska þjóðfélag og afhenda „arf"
þjóðarinnar í hendur rangra erfingja.
Grein sinni lýkur Jónas Jónsson á þessa leið:
Eftir því sem málavextir skýrast, mun það fólk, sem hingað til hefír
villst inn í herbúðir byltingarmanna, fínna að þaðan liggja greiðar út-
göngudyr. Þá mun sá hluti þjóðarinnar, sem aðhyllist lífsskoðun
sovétvaldhafanna, hafa fyrir sig og sína menn útgáfustarfsemi, sem
heitir Mál og menning og byltingarsinnað tímarit, sem heitir Rauð-
ir pennar. En hinn hluti þjóðarinnar mun sætta sig við bókakost, sem
gefínn er út af Islendingum, fyrir íslendinga og án nokkurs stuðn-
ings frá valdsmönnum í framandi löndum. Menntamálaráð mun að
því er bókaútgáfu snertir, eins og í öðrum efnum, skipa sér í sveit,
þar sem er sókn og vörn til verndar málstað Islendinga.
Undir forustu Jónasar Jónssonar var nú af kappi hafíst handa um undir-
búning hinnar nýju útgáfu Menningarsjóðs og Þjóðvinafélagsins. Þegar til
kasta Alþingis kom, urðu allharðar deilur um aðild Þjóðvinafélagsins að út-
gáfunni. Voru ýntsir andvígir því, að Menntamálaráð „gleypti" hið gantla
og virðulega félag, eins og komist var að orði. Tengdust deilur þessar
stjórnarkjöri í Þjóðvinafélaginu, en alþingismenn hafa frá upphafí kosið
stjórn þess. Eftir allharðar sviptingar, einkum innan Sjálfstæðisflokksins,
urðu úrslit þau, að Jónas Jónsson var kosinn forseti Þjóðvinafélagsins, með
litlum atkvæðamun umfram Boga Ólafsson yfírkennara.
Hin sameiginlega útgáfa var skipulögð á þá leið, að gefnar skyldu út sjö
bækur á ári fyrir tíu króna fast árgjald. Á vegum Þjóðvinafélagsins yrðu
árið 1940 gefnar út þrjár bækur, en fjórar hjá Menningarsjóði. Var ákveðið
að safna áskrifendum fyrir bæði fyrirtækin, og skyldu félagsmenn beggja
njóta nákvæmlega sömu kjara, fá bækurnar sjö fyrir árgjaldið. Sérstakt
framlag ríkissjóðs til útgáfunnar átti síðan að jafna hallann, sem af henni
yrði.
Boðsbréf var sent út á vegum beggja félaganna og ntenn ráðnir til að
safna áskrifendum og koma upp umboðsmannakerfi um land allt. Gekk
áskrifendasöfnunin mjög vel, og var upplag félagsbóka árið 1940 ákveðið
12 þúsund eintök. Voru þess engin dæmi fyrr hér á landi, að jafnmargar
bækur væru gefnar út í jafnstóru upplagi. Eins og einatt vill verða, voru
skoðanir skiptar um það, hvernig til hafði tekist um bókaval. Vakti hvað